En wat een bespreking. Jan Dertaelen schrijft onder meer:

‘Dit boek is een waar meesterwerk’, schreef de filosofe Hannah Arendt hem in een brief. ‘Je hebt het verleden tastbaar en – misschien een nog veel moeilijkere taak – geloofwaardig gemaakt.’ Johnson beschrijft zijn personages met een buitengewone empathie. Alles leeft in dit boek, van de vele eigenzinnige figuren tot de sfeervolle beschrijvingen van een groots en ondoorgrondelijk New York. Marc Hoogma, de man die het aandurfde dit oceanische boek te vertalen, leverde een elegante tekst waarin zowel de steelse humor en milde ironie als Johnsons melodieuze, schijnbaar moeiteloos precieze zinnen tot hun recht komen.

Het boek begint en eindigt bij de zee, bij de golven die schuin het strand op rollen, een beetje zoals het verleden voortdurend aanspoelt tegen het heden, in ritmische, onafwendbare stuwingen. Het lijkt een gigantische opgave aan deze mastodont te beginnen, maar laat u daar niet door afschrikken. Zodra het uit is, ga je dit boek hartstochtelijk missen.’ Hier leest u de gehele recensie.

Een jaar uit het leven van Gesine Cresspahl weet op overweldigende wijze een veelheid aan verhalen te vervlechten. Het is het dagdagelijkse relaas van Gesine en haar dochter Marie die naar New York zijn uitgeweken. Gesine vertelt haar dochter over haar eigen jeugd in een klein Oost-Duits stadje in Mecklenburg, van de dertiger tot de zestiger jaren. Ze beschrijft haar leven en dat van haar ouders, het reilen en zeilen in het dorp, hoe de nazi’s er gaandeweg de macht overnamen en hoe dat een hele generatie beïnvloedde: een mate van onderdrukking ook aanwezig in de DDR, die Gesine en haar dochter ontvluchtten.
Behalve dagelijkse beslommeringen legt Gesine het wereldnieuws van 1967-1968 vast door minutieus berichten uit The New York Times bij te houden. Ze beschouwt de krant niet als nieuwsbron maar vooral als een gesprekspartner, een moralistische tante die een belangrijke rol speelt in haar leven. De actualiteit (protesten in de VS en Duitsland, de Vietnamoorlog en de Praagse Lente) wordt niet alleen gepaard aan de portretten van Gesines kennissen en collega’s, maar ook aan haar verhalen uit Mecklenburg.

Als geen ander is Uwe Johnson erin geslaagd met Een jaar uit het leven van Gesine Cresspahl een totaalkunstwerk te scheppen. Deze monumentale klassieker is het antwoord van een unieke waarnemer op de vraag hoe je als mens fatsoenlijk kunt blijven in een wereld die dat niet is.

Bij het 75-jarig jubileum van Uitgeverij Van Oorschot kan één naam niet ontbreken: M. Vasalis. Sinds in 1954 de bundel Vergezichten en gezichten bij onze uitgeverij verscheen, is het werk van Vasalis nooit meer uit druk geweest. Deze uitgave van het Verzameld werk is extra bijzonder. Niet alleen alle verzamelde gedichten zijn erin opgenomen, maar ook nog een ferme keuze uit het onverzameld proza – en ‘Fragmenten uit een journaal’, ‘Kinderen’ en meer. Aansprekend, kwalitatief hoogstaand materiaal van eenzelfde soortelijk gewicht als de poëzie van een van de grootste Nederlandse dichters van de twintigste eeuw. Vasalis schreef klassieke gedichten als ‘De idioot in het bad’, ‘Het ezeltje’, ‘Drank, de onberekenbare’, ‘Afsluitdijk’ en ‘Sub finem’, en het prachtige verhaal ‘De amanuensis’.

In deze uitgave is verder een aantal gedichten opgenomen in facsimile waaronder vijf niet eerder gepubliceerde jeugdverzen.

Kroniek van een leven dat voorbijgaat bevat Fernando Pessoa’s intiemste teksten, waarin hij reflecteert op zijn psyche, de grote gebeurtenissen van zijn tijd en zijn merkwaardige neiging zich te splitsen in tientallen persoonlijkheden. Pessoa was een gevangene van zijn allesoverheersende verbeelding, die hem zowel in het leven opstuwde als van het leven afdreef. In zijn dagboeknotities is de fictie daarom nooit ver weg: ook hier doet hij zich geregeld voor als andere personen, zet hij onder meer een bomaanslag in scène en verdedigt hij de meest uiteenlopende en tegenstrijdige opvattingen. Maar bovenal bevatten zijn notities messscherp geformuleerde bespiegelingen over het leven.

Kroniek van een leven dat voorbijgaat is een wereldprimeur: deze autobiografische teksten van Pessoa verschenen tot nu toe slechts verspreid over tientallen verschillende Portugese uitgaven.

In de nieuwe aflevering van onze podcast OORschot vertelt Jack de Boer over zijn onlangs verschenen boek De gelukkigste klas. Een schooljaar uit het leven van een onderwijzer. Een gesprek over het overbruggen van afstanden tussen meester en leerling, en leerlingen onderling, over ruimte om te dromen, onzekerheden en het wonder dat onderwijs kan zijn. Deze aflevering werd gepresenteerd en geproduceerd door Ignace Schoot.

Niets is mooier dan kinderen naar de andere kant van het schooljaar begeleiden, en tegelijkertijd is er weinig moeilijker dan dat. De gelukkigste klas laat zien dat er heel wat verschillende afstanden moeten worden overbrugd: die tussen de leerlingen en de meester, tussen de kinderen onderling, tussen meer en genoeg, tussen het universum van de klas en het universum daarbuiten, tussen wie de meester is en wie hij als meester zou willen zijn. Meesters en juffen moeten reuzen zijn zoals de legendarische Christoffel, wanneer ze een hele klas op hun schouders nemen voor de oversteek.

Jack de Boer schrijft over zijn werk, zoals Theo Thijssens meester Staal. In De gelukkigste klas reflecteert hij op tijdloze kwesties als gehoorzaamheid en lotsverbondenheid, stelt hij zich de vraag waar de grenzen van zijn macht liggen, en wat de zin is van doorlopende toetsing en kwantificatie. Hij beseft wat zijn eigen twijfels zijn, op wie hij zich allemaal verlaat en welke denkers, schrijvers en kunstenaars hem vergezellen.

Jack de Boer (1966) is leerkracht in het speciaal basisonderwijs. Zijn meer dan vijfentwintig jaar aan onderwijservaring heeft hij opgedaan in Amsterdam en Franeker. Deze vormt een belangrijke bron van zijn schrijverschap.

OORschot, de podcast van Uitgeverij Van Oorschot, is te beluisteren via onder meer Soundcloud, Apple, Google en Spotify.