Laat ik met een citaat beginnen: ‘Ik hoop vurig dat naast de scheiding van kerk en staat de scheiding van emotie en ratio beter wordt geaccepteerd. Ik voel me in de publieke sfeer, in de politiek, niet geroepen om uiting te geven aan mijn gevoelens.’

Ayaan Hirsi Ali sprak deze woorden op 31 augustus 2006 in de Tweede Kamer, als onderdeel van haar afscheidsrede. Ze verliet daarmee de VVD-fractie, haar vrienden én Nederland.

Dat na lezing van haar artikelen, essays en  boeken met veelzeggende titels als De Zoontjesfabriek en De Maagdenkooi juist dit citaat is blijven hangen verraste mij. Ik denk ook vaak: gebruik je gezonde verstand, dan komt de emotie vanzelf.

Nederland heeft Ayaan na haar vertrek niet zozeer vergeten, maar haalt ‘ach ja’ prevelend de schouders op. Ze was te veel voor ons, te uitgesproken, te donker, te vrouw en op een gevaarlijke manier te anti-islam. De deur werd netjes achter haar dicht gedrukt.

Wat was de directe aanleiding voor Ayaans vertrek? Minister Rita Verdonks twijfel over de waarde van Ayaans verblijfsvergunning? Was het de moord op Theo van Gogh, 2 november 2004?

Met Van Gogh had Ayaan de korte film Submission gemaakt. Daarin gaat het onder andere over genitale verminkingen in orthodox islamitische regio’s. De VPRO zond de film uit en daar was niet iedereen blij mee. Ayaan werd gedwongen tot isolement op het Amsterdamse Marineterrein.

Ze wilde weg, weg! Maar sloot haar afscheidsrede in de Tweede Kamer af met: ‘Ik wil nog wel één gevoel met u delen, dat is het gevoel van dankbaarheid jegens dit fantastische land dat mij zoveel kansen heeft geboden en waarvan ik altijd zal blijven houden.’

Alsnog: gevoel en emotie.

Ik bewonder Ayaan Hirsi Ali en besloot een filmscenario over haar te schrijven. Maar zo’n extreem vol leven van een in wezen enigmatisch karakter vraagt om keuzes. Ik besloot dat de kern een vader-dochterverhaal moest zijn.

De film begint dan ook met de 6-jarige Ayaan die in een poging haar vader te redden hem juist uitlevert aan de politie van Somalische dictator Siyad Barre. Later in Kenia, Ayaan is dan 21, is vader van plan Ayaan uit te huwelijken. Dat nooit! Uit afschuw over de gruwelijke ongelijkheid die vrouwen ten deel valt besluit Ayaan te vluchten. Het afscheid van zus Haweya is hartverscheurend. Ook het verraad aan haar vader, van wie ze toch veel houdt, valt Ayaan zwaar. Haar vlucht gaat via Duitsland, naar Nederland, naar Volendam. Daar woont een verre kennis.  

De inburgering in Holland kent hilarische momenten, zeker als ook Haweya in Nederland opduikt. Voor het eerst zien de zussen een man huilen, op tv. Ze lachen zich dood.

Vader probeert, aangezet door de bekende imam Abu Hamza, zijn dochters terug te lokken naar Somalië. Het komt zelfs zover dat Ayaan, wonend in een caravan te Ede een tolka moet bijwonen, een Somalische rechtbank.

Dat zijn allemaal mooie scènes, maar hoe krijg ik ook nog Ayaans spectaculaire opmars door de Nederlandse politiek in één film gepropt? Ik moet heel veel laten liggen en blijf bij mijn uitgangspunt: Vader en Dochter.

Aan het eind van Hier Ben Ik (zo heette de film intussen) neemt Ayaan, in het Royal Londen Hospital afscheid van haar stervende vader, met de woorden: Nabad gelyo aabo (tot ziens lieve vader).

Dit is de laatste bladzijde van het scenario:

Enigszins documentair gedraaid:

– We zien Ayaan op de trappen van het American Enterprice Institute in Washington.

– Ayaan met Condoleezza Rice op het gala ter ere van de uitreiking van de 100 invloedrijkste personen ter wereld.

– Ayaan met Marco van Kerkhoven in de Linnaeusstraat op de plek waar Theo van Gogh vermoord is. Het verkeer raast onverschillig voorbij.

– Ayaan met haar baby – zoon Thomas – op de arm. Naast moeder en kind staat de vader, historicus Naill Ferguson. Ayaan is erg gelukkig.

Wij niet. Wij – producent Fu-Works, regisseur Peter de Baan en ikzelf – waren niet gelukkig, want het almaar heftiger wordende islamdebat in ons land maakte iedereen, filmfondsen, distributeurs, omroepen en opiniemakers voorzichtig. De voor de hoofdrol gecaste actrice werd bedreigd.

En dus ligt script van Hier Ben Ik nu te verstoffen op een plank.

Dan maar een televisieserie over Ayaan. Zeven delen! Ik schreef samen met scenarioschrijver Hans Galesloot deel één plus de inhoud en het scèneverloop van de andere delen. De serie noemden we Droomland. Contracten werden getekend door de VPRO en IDTV Film.

Toen verscheen in een nieuwsbulletin van een moskee in Nairobi het bericht dat Nederland  bezig was met een tv-serie over het leven van Ayaan Hirsi Ali en dat er al contact was met een lokale casting agency.

De rapen waren gaar. IDTV werd bang voor een nieuwe cartoon-crisis zoals in Denemarken, beoogd regisseur Theu Boermans wilde het leven van zijn kinderen niet in gevaar brengen en de AIVD maakte een veiligheidsanalyse. Einde Droomland.

En nu?

Ayaan Hirsi Ali is christelijk geworden. Dat gebeurde vanuit een spiritueel bankroet, zoals ze dat zelf zegt in een prachtig gesprek met evolutiebioloog Richard Dawkins.

Is deze bekering een omweg om toch weer bij Allah uit te komen? Ik weet het niet.

Ayaan ziet er in dat gesprek met Dawkins (YouTube) gelukkig uit.