‘Ik denk eigenlijk maar aan twee dingen. Aan het socialisme en aan jou.’

Na bijzonder lovende besprekingen in de landelijke dagbladen prijst ook Mary Kemperink in Spiegel der Letteren de brieven van Herman Gorter aan zijn Geheime geliefden Ada Prins en Jenne Clinge Doorenbos.
Kemperink schrijft onder andere: ‘Gorters liefdesbrieven hadden geen betere editeur kunnen hebben dan Lieneke Frerichs. Zij is door en door vertrouwd met het leven en het werk van Herman Gorter. Zij en haar inmiddels overleden echtgenoot, de Gorter-kenner en -editeur Enno Endt, hebben samen vaak gesproken over een uitgave van deze brieven. Het is er nooit van gekomen. De verzorgde editie die nu voor ons ligt van alle brieven die bewaard zijn gebleven is dan ook te beschouwen als een cadeau voor Enno Endt. Het is een prachtig geschenk, niet alleen voor hem maar voor alle Gorter-lezers. De uitgave is voorbeeldig zoals we dat van Lieneke Frerichs gewend zijn, met een voorwoord en een wat uitgebreider nawoord, een degelijke verantwoording van de editie, ook nog voorzien van een overzicht van de door Stuiveling indertijd niet gekopieerde brieven, die niet bewaard zijn gebleven.’

12 tips voor de Kerstvakantie

Twaalf tips van de uitgeverij voor de kerstvakantie of voor onder de kerstboom, door drie lezers. U vindt ze overzichtelijk bijeen op de Oorshop kerstpagina.

Merijn de Boer raadt aan:
Willem Jan Otten Een sneeuw & Een man van horen zeggen – Bij goede literatuur is goed nagedacht over het vertelperspectief. Een man van horen zeggen is daar een van de beste voorbeelden van. Het is een experimentele roman die bij de lezer bewondering afdwingt voor de schrijver. Het knappe aan deze roman is dat hij tegelijk beschrijvend en suggestief is. Knip dan, toe dan! Karel van het Reve in beeld – Karel van het Reve was een geweldige schrijver en leidde, zoals de meeste goede schrijvers, geen Hemingwayachtig avontuurlijk leven. Dit fotoboek bevat dan ook geen enorm spectaculaire foto’s. Maar voor de fans is het aardig om Karel van het Reve met een schort om te zien.
Sipko Melissen Oud- Loosdrecht – Het mooie aan de boeken van Sipko Melissen is dat hij een romanverhaal weet te verweven met aanstekelijke stukken over literatuur. Je krijgt meteen zin om allemaal andere boeken te lezen. In Oud-Loosdrecht, een roman over een levenslange vriendschap, wordt toegewerkt naar een ontroerend einde. Ester Naomi Perquin en Menno Hartman  Poëziekalender – Net als poëziebloemlezingen zijn poëziekalenders ideaal om nieuwe dichters te ontdekken. Maar het voordeel van de kalender boven de bloemlezing is dat je vervolgens geen dikke pil in de kast hoeft neer te zetten.

Menno Hartman raadt aan:
Ester Naomi Perquin Binnenkort in dit theater – Waar ‘stukjes’ korte verhalen worden. Perquin heeft een paar geweldige ogen voor zaken waar je soms zelf aan voorbij loopt, en een heel bekwame pen om het zeer roerend en buitengewoon geestig op te schrijven. Dit boek kan ik iedereen aanraden.  Herman Gorter Geheime geliefden – Dat een dichter als Gorter er twee geheime geliefden op na hield is al bijzonder genoeg, maar dat hij ze schitterende brieven schreef is nu met deze uitgave wereldkundig geworden. Vaak lyrisch, maar door het door elkaar heen plaatsen ook wrang. Hoe oprecht ben je als je op dinsdag aan Ada schrijft dat ze de enige is, en dat op woensdag aan Jenne schrijft. Schitterende stukken over zijn poëzie. Hannah van Munster Onder de drevenIn een heel scherpe roman wordt een vrouwelijk hoofdpersonage volledig klem gezet in haar problemen. Toch is het empathie wat de auteur drijft. Een mooi portret van de Bijlmer, een schitterend procedé van fictie maken naar aanleiding van een waargebeurde situatie.

Wouter van Oorschot raadt aan:
Sinclair Lewis Babbitt – We leren het nooit. In 2008 en 2014 niet, en makelaar Babbit in 1922 ook al niet. Anders gezegd: tijdloze literatuur blijft actueel, mits goed geschreven. Babbitt: read it! Willem Jan Otten Droomportaal – Stuk voor stuk uitnodigingen van de P.C. Hooftprijs winnaar 2014 aan de goede lezer om bijzondere gedachten zélf tot een einde te denken. Isaak Babel De Rode ruiterij – Zijn enige bij leven verschenen bundel, die hem wereldberoemd maakte. Isaak Babel: door Stalin vermoord maar onsterfelijk in zijn verhalen. Karel van het Reve Geschiedenis van de Russische literatuur – Zijn meesterwerk voor het eerst geïllustreerd met veel nieuw beeldmateriaal.
Patrick Dassen Sprong in het duister. Duitsland en de Eerste Wereldoorlog – Het boek dat andere Nederlandse boeken over dit onderwerp overleeft.

Geheime geliefden in Perdu

Op 26 november is het 150 jaar geleden dat Herman Gorter (1864-1927) werd geboren. Ter viering van zijn verjaardag presenteren Van Oorschot, Huis Clos en Perdu twee nieuwe boeken, van de jongere en latere Gorter. Bij Huis Clos verschijnt een heruitgave van Gorters lange, nooit bij leven gepubliceerde ‘Een dag in ’t jaar’ (1889), onder de titel: Een glorieus ding. ‘Een dag in ’t jaar’ van Herman Gorter, bezorgd en toegelicht door Johan Sonnenschein. Bij Van Oorschot verschijnt het brievenboek Geheime geliefden: brieven aan Ada Prins en Jenne Clinge Doorenbos, bezorgd door Lieneke Frerichs.

Tijdens een feestelijke presentatie dragen Johan Sonnenschein en Lieneke Frerichs fragmenten voor uit Gorters adolescentiegedicht en zijn liefdesbrieven. Margot Schaap en Geert Buelens geven een reactie op ‘Een dag in ’t jaar’. Dick van Halsema en Marie Meeusen lezen ieder een brief voor die zij speciaal voor de gelegenheid aan Gorter schreven. Frank Keizer brengt zijn liefdesgedicht ‘Voor Herman Gorter’ ten gehore.

Woensdag 26 november, Perdu, 20 uur. Reserveren is handig.

Najaarsaanbieding 2014

Annie M.G. SchmidtDie van die van u
Sipko Melissen Oud-Loosdrecht
Hannah van MunsterOnder de dreven
Willem Jan Otten –  Droomportaal
Willem Jan Otten – Een sneeuw & Een man van horen zeggen
Ester Naomi PerquinBinnenkort in dit theater
Ronald HavenaarBabyboomboek
Frida VogelsDagboek 1977-1978 (deel 11)
Kerim Göçmen Rode kornoeljes

vertaald
Sinclair LewisBabbitt (vertaling Paul Bruijn)
L.N. TolstojVerhalen en novellen 1 (Russische Bibliotheek) (nieuwe vertaling Marja Wiebes, Yolanda Bloemen en Froukje Slofstra)

Herman Gorter Geheime geliefden. Brieven aan Ada Prins en Jenne Clinge Doorenbos. Bezorgd door Lieneke Frerichs
Karel van het ReveGeschiedenis van de Russische literatuur (geïllustreerd)
Rutger Kopland –  Hoe zou het zijn om thuis te zijn. Gekozen en ingeleid door Marjoleine de Vos

Midprice
Isaak BabelDe Rode ruiterij
Willem Frederik Hermans Ik heb altijd gelijk
Louis-Ferdinand Céline –  Reis naar het einde van de nacht
Fjodor DostojevskiMisdaad en straf
Fjodor Dostojevski –De broers Karamazov
Nikolaj Gogol Petersburgse verhalen

Zojuist verschenen
Manet van Montfrans –  Steltlopen door de tijd. Over geheugen en geschiedenis in de moderne Franse literatuur
Ester Naomi Perquin en Menno Hartman (red.) – Poëziekalender 2015

In september te verschijnen
Patrick Dassen –  Sprong in het duister. Duitsland en de Eerste Wereldoorlog

Meer informatie in de pdf van de aanbieding. Of vraag om een papieren exemplaar.

P.C. Hooftprijs

De P.C. Hooftprijs 2014 wordt toegekend aan Willem Jan Otten. Otten ontvangt deze oeuvreprijs voor zijn beschouwend proza. Een fragment uit het juryrapport: ‘Willem Jan Otten kan gezien worden als een essayist pur sang. Hij is origineel en persoonlijk in de keuzen van zijn onderwerpen. Als lezer merk je hoe hij al schrijvend op zoek is naar een ook voor hem nog onbekende uitkomst van zijn denken.’
Otten beheerst meerdere literaire disciplines. Behalve essayist is hij ook romanschrijver, dichter en toneelschrijver. Eerder won hij onder meer de Constantijn Huygensprijs, de Busken Huetprijs, de Jan Campertprijs, de Herman Gorterprijs en de Libris Literatuurprijs (die laatste voor zijn roman Specht en zoon).
Ottens laatst verschenen titel is zijn roman in verzen De vlek, zijn laatst verschenen essaybundel is Onze lieve vrouwe van de schemering. Daarmee werd Otten genomineerd voor de AKO Literatuurprijs.

foto: Annaleen Louwes

J.H. Leopold

door Erik Lindner

Rijmende gedichten zagen er in mijn ogen altijd uit als een gebit met slotjes op de tanden. Mijn grootvader moet ze nog zo geschreven hebben, in pasklaar ritme. Ze leken een monotone cadans in het hoofd teweeg te brengen. Las je er een paar achter elkaar dan kon je alleen maar mee verder denderen en veranderde iedere beweging in een vooruitmarcheren. Dit was voordat ik de poëzie van Herman Gorter en die van Leopold leerde kennen.
Bij Leopold zijn, net als bij Gorter, de afbrekingen delicaat en onverwacht. Wat vreemd eigenlijk, wat raar, want rijmwoorden klinken toch altijd als elkaar. Soms klopt het rijm niet helemaal en is het een halfrijm of breekt de versregel halverwege een woord en ontstaat zo het rijm. Het is waar het rijm onverwacht valt en het ritme van het gedicht bijna breekt, dat Leopold ontroert, zoals Gorter, maar dan op een volstrekt eigen manier. Als Leopold het  werkwoord ‘bewegen’ laat rijmen op ‘tegen / elkaar’, valt de klemtoon niet op het tweede rijmwoord maar op het erop volgend woord aan het begin van de regel erna. Zo verschuift het ritme en valt het over de versregel heen.
‘Doof is de wind en leegte draagt hij mee,’ schreef de Italiaanse dichter Franco Loi in het Milanees, zonder rijm. Bij Leopold klinkt het zo: ‘De lucht, die leeg is en zonder ziel, / waar uitgetuimeld de wind uitviel.’ De twee slotregels zijn visueel even lang. Maar door het woord ‘uitgetuimeld’ en met dat werkwoord op het eind van de tweede regel, is het ritme tegengesteld aan de eerdere regel en komt het rijm alsnog als een verrassing.
Mijn bezwaar tegen het rijm is dat het het lezen van het gedicht stuurt. Zo gaat de dichter van a naar a komen. En daarna van b naar b. Je weet het rijmwoord eigenlijk al voordat je het leest, het lijkt alsof je halverwege de regel op een glijbaan zit die niet anders dan daar beneden kan eindigen. Maar bij  Leopold is dat niet zo. Het rijm is onverwacht en delicaat en sensitief. ‘de roode rozelaren / en de geuren die als vlinders waren / wuivende, stuivende over de glinsterblaren’. In zijn gedichten is het juist dikwijls het rijm dat de verrassing biedt.
J.H. Leopold leefde van 1865 tot 1925. Hij publiceerde bij zijn leven niet zoveel, vanaf 1893 een aantal maal in De Nieuwe Gids en pas een bundel Verzen in 1914, een jaar nadat een andere dichter, P.C. Boutens, Leopolds gedichten uit De Nieuwe Gids onder dezelfde titel gebundeld had. Het lange gedicht Cheops verscheen in 1916 en tot slot verscheen in 1924 Oostersch. Het verzameld werk van Leopold bestaat naast deze publicaties voor het leeuwendeel uit nagelaten poëzie, al of niet voor publicatie geordende verzen en ook een ruim aantal vroege verzen.
Het is opvallend dat die vroege verzen wel rijmen als een bus. Ze zijn af, ze zijn dicht en ze zijn vooral niet zo bijzonder. De eerste van hen zijn in 1887 opgedragen aan Fimi, Leopolds verloofde die later met zijn broer zou trouwen. Het is liefdeslyriek, die iets gedragens en al snel iets ongelukkigs heeft. Ze zijn in tegenstelling tot zijn latere werk bleek en vooral heel erg voltooid, ze laten weinig ruimte. Leopolds poëzie neigt naar een lamento. Dat zal het altijd blijven doen, maar pas later gaat de gevoeligheid van de dichter in de woorden zelf zitten. ‘weet gij nog wel?’ vraagt de dichter in een van zijn eerste vroege verzen, in een gedicht over een wandeling op een zomeravond dat ook opent met dezelfde vraag. Leopold heeft wel al de delicate toon van zijn latere werk. Verderop in die vroege verzen komt een verloofd stel te paard op een zomeravond een man tegen, een ernstige ‘vreemde droomer’ die door het bos wandelt. De man blijft het meisje bij, zij vraagt zich af hoe het zou zijn ‘dien stillen man’ te trouwen in plaats van haar aanstaande ‘die toch beter is dan veel geleerdheid’. En als ze de zonderlinge man een tweede keer tegenkomen is ze ‘nog slechts nieuwsgierig / wat hij weer overdacht zoo laat in ’t bosch’. In een reeks van zeven gedichten genaamd ‘Legende’ sterft een meisje in een achterbuurt, in een gebouw waar ‘veel gerucht / en lachen was van vrouwen in de kamers’. Het meisje kermt, ligt met opengescheurd hemd op bed, de moedervlek in haar zij schokt heen en weer op het ritme van haar hijgen en schokken. Op het laken naast haar liggen enkele brieven van haar jonge zuster, haar vingers grijpen ernaar en verkreukelen ze. Zij is stervende ver van huis, zoveel is duidelijk, de deur zwaait open en een dame ziet haar en roept in het Duits tegen de man achter haar dat deze kamer bezet is. Dit stervende meisje wordt bezocht door de Christusfiguur, in het gedicht ‘Hij’ genoemd, en die wordt weer waargenomen door een ik-figuur, die zijn smart beschrijft.
Leopold heeft zijn stem pas gevonden als hij gedichten van Herman Gorter leest, in De Nieuwe Gids waarin hij een paar jaar later zelf in zal debuteren. Het is hetzelfde sensitivisme, de onverwachte rijmwoorden. Naar verluidt liet hij zich in zijn jongere jaren inspireren door Heinrich Heine, die op dat moment erg populair is. Leopold heeft niets van het opgewekte karakter (‘dat rondom dauwig gevoel / mijn hoofd is zo lekker koel’) dat kenmerkend is voor Gorter. En toch brengt het werk bij hem een schok teweeg. De invloed uit zich in een gedicht als ‘Nu lentent de lucht, lentent wit…’ uit zijn vroege verzen. Overeenkomstig met Gorter is de muzikaliteit van het werk, maar ook de symboliek. Leopold debuteert tegelijk met Henriette Roland Holst, met een serie, ‘Zes Christus-verzen’ getiteld. Neerlandicus en toekomstig Leopold-biograaf Dick van Halsema noemt zijn werk de doorbraak van de moderne poëzie in Nederland, een poëzie die ‘tot op grote hoogte niet meer samenvatbaar is en haar betekenismogelijkheden oprekt met behulp van uitgebreide netwerken van contrasten en parallellieën’.
Naast bloei staan beelden die met verwelken van doen hebben; naast het leven is er de dood. Leopold schrijft doorgaans in series – en het is daarin, in het sterke verband van de gedichten onderling, dat hij zijn hoge niveau behaalt. Ze zijn ook letterlijk cyclisch: hoewel verschillend van vorm werkt het laatste gedicht door op het begin van de serie. Het zesde van de reeks ‘Zes Christus-verzen’ is getiteld ‘Is het waar, dat gij het waart?’ Het is een beeldrijke, lyrische beschrijving van die figuur: ‘En zoo groote ingekeerdheid was in dezen / hij mocht wel zelf zoo een plant wezen’.

Leopold zou jaarlijks bijdragen aan De Nieuwe Gids. Een van die bijdragen heet ‘Verzen 1895’. Het begint met een lang

gedicht dat zo opent:

De bedgordijnen hangen zoo ijl
en angstig af; er beeft een vreezen
van hen uit voor dit vreemde wezen
der toegeschovenen en leeft een wijl
in een bedremmeling en wil van dezen
weren en sterft.

Zij hangen in den zachten dag
zoo stil, zoo zedig, ongerept
van elk bewegen; weten mag
den liefbedeesden gegeven zijn,
eerbiediglijk in wachten houden,
weten van leed, opdat zij zouden
peinzen en zorgen in een schijn
van geheimzinnigheid en verhelen,
de ingetogenen, als bewust,
dat er een schat bij hen berust
van een kostbaar verdriet voor velen,
een levensbeklagen.

(…)

Die schat, dat is een gestorven meisje dat achter de gordijnen ligt. ‘O, als ik dood zal, dood zal zijn’ is een van de bekendere gedichten van Leopold, dat deel uitmaakt van deze serie. De bovenstaande zo fysieke beschrijving van de gordijnen, waarin de woorden bijna lijken te aarzelen tussen trillen en stilhangen, is tegengesteld aan de kortere gedichten uit de reeks, waar ook ‘Laat ik nu leggen lichte dingen’ toe behoort. Met twee gedichten herdenkt Leopold in januari 1896 de dan net gestorven dichter Paul Verlaine: ‘Een wijze – en om den doode is veel / van zoetheid en mijmering gebleven / en het bemoeien en dóórleven / der menschen heeft aan hem geen deel.’ Complex van structuur is ook de reeks ‘Verzen 1897’, waar Leopolds gedichten ‘Staren door het raam’ en het bekende ‘Om mijn oud woonhuis peppels staan’ deel van uitmaken.
Jan Hendrik Leopold wordt geboren op 11 mei 1865 in Den Bosch. Hij brengt zijn jeugd door in Arnhem, waar zijn vader directeur is van een kweekschool voor onderwijzeressen. In Leiden studeert hij klassieke talen. Hij slaagt cum laude voor het doctoraalexamen en ook zijn promotie in 1892 is cum laude. Bij een studentendispuut leest hij voor uit het werk van Heinrich Heine. Hij verhuist naar Rotterdam en zal daar ruim dertig jaar les blijven geven aan het Erasmiaans Gymnasium. De leraar klassieke talen geldt als een onorthodox docent, gedreven, vrolijk, flamboyant en bij de tijd. Het ging hem eerder om begrip van de klassieke teksten dan om zekere methodes. Een van zijn leerlingen is Ida Gerhardt. Hij woont een lange periode op kamers bij een hospita, waar hij ’s avonds enkele leerlingen ontvangt met wie hij piano speelt en die hij ook een enkele keer een werk van hem laat zien. Na afloop van zo’n bezoek loopt Leopold naar een café om laat op de avond met collegadocenten iets te drinken. Muziek speelt een cruciale rol in zijn leven. Ook is hij sportief: ’s winters is hij op de ijsbaan te vinden en in de zomers bekwaamt hij zich als alpinist. Er bestaat een foto van hem waarop hij met een stel welgestelde jongens die hij begeleidt, allen met tot de keel dichtgeknoopte hemden, aan het souper in een hotel zit.
Leopold interesseert zich voor de antieke filosofie. Na 1900 zal dit ook zijn poëzie beïnvloeden. Hij publiceert in  vaktijdschriften en maakt vertalingen en is een van de weinige Nederlanders van wie een editie in Oxford wordt uitgegeven. Hij publiceerde onder meer Uit den tuin van Epicurus en Stoïsche wijsheid. Maar een plek op de universiteit loopt hij mis. Leopold heeft last van doofheid, die hem steeds meer te parten speelt, ook wat het lesgeven betreft. Na verloop van tijd wordt hij argwanend. Op zijn dichterschap wordt hij niet graag aangesproken. Hij vereenzaamt en op het eind vertrouwt hij ook zijn eigen hospita niet meer. Hij krijgt zijn ontslag, verhuist nog een keer naar een nieuw gedeelte van Rotterdam en sterft niet veel later, in 1925.
Dick van Halsema vindt na lang soebatten met erfgenamen in 2010 een foto van de kamer waar Leopold geleefd heeft. De foto valt te bekijken op www.dekamervanLeopold.nl. We zien een schrijftafel en een piano, stapels boeken en partituren, een onbekend doosje, schilderijen en foto’s, een aquarel, een Japans masker en een lege stoel. Daar schreef Leopold zijn gedichten. Daar speelde hij met zijn leerlingen quatre-mains op die piano. Daar bracht zijn hospita hem zijn thee.
Rond 1900 schrijft Leopold langere gedichten, zoals ‘Zwaluwvlerken zijn uwe zware…’ uit de serie ‘Morgen’ en het schitterende gedicht ‘Kinderpartij’, dat geschreven is naar aanleiding van de tiende verjaardag van Mientje Robertson die hem en de andere aanwezigen vroeg iets in het poëziealbum te schrijven dat ze zojuist kreeg. Leopold neemt het verzoek mee naar huis en zou er twee jaar over doen.
De titel ‘Oostersch’ komt veel voor in zijn werk. Leopold bewerkte vertalingen van Arabische en Perzische gedichten die hij in het Frans en Engels leest, zoals die van Omar Khayyam. Veel van die gedichten lezen als vertellingen, ze zijn beduidend verhaalrijker dan Leopolds eigen gedichten. Een van de ‘vertalingen’ luidt als volgt: ‘Zoek heil en heul in uw gedichten; doe als ik / en denk om roem en eer geen ogenblik, / maar vind in verzen vrede en zielsgeluk. // Veracht de wereld en zijn valsch behagen / in afbreuk doen, wat groot is te verlagen / en al het kleine en slinksche hoog te dragen.’ De vertalingen lijken van invloed op Leopolds grote en meest complexe gedicht, Cheops genaamd, waarin hij ook een vertellende lijn aanbrengt.
Anneke Brassinga schreef in haar essaybundel Bloeiend puin dat J.H. Leopolds taal werkelijk overeenkomt met wat zij zich voorstelt bij de term ‘poëzie’. Dat is, terwijl zij zich helemaal niet zo’n liefhebber verklaart van poëzie als literaire vorm, toch het grootste compliment dat zij een dichter kan geven. ‘Leopold – O rijkdom van het onvoltooide’ is de titel van haar stuk. Het is die onvoltooidheid die meer en meer het kenmerk wordt van het latere werk van de dichter. De dichter weet het te goed, wil zijn gedichten niet meer afmaken, lijkt het zonde te vinden. Veel pagina’s van de reeksen schetsen en fragmenten, veelal ‘reeks’ of ‘groep’ of ‘album’ genoemd, kennen gaten in de regels, in sommige uitgaven opgevuld door sterretjes. Dat betekent geen inspringen, op die plek had daadwerkelijk nog iets moeten komen. In tegenstelling tot zijn jeugdwerk lijkt Leopold nu wel alle mogelijkheden open te willen laten, te willen onvoltooien. Enkele van deze latere gedichten zijn zeer modern. Zij beschrijven het gewoel op straat, zij proberen de volheid van een menigte tegelijk aan bod te laten komen. Ergens beschrijft hij de schil van een meloen, aan de kant van de weg, met een beet erin. Een andere liefhebber van Leopold is de dichter Tonnus Oosterhoff, die, in het gedicht ‘Meneer met pinksteren’, uit zijn bundel (Robuuste tongwerken,) een stralend plenum, zich opvoert als meneer die met genegenheid in de poëzie van J.H. Leopold bladert: ‘O, denkt O, kon dit maar eigen maaksel zijn; het zou mijn werk net dat beetje extra geven dat het nu voorgoed moet missen.’ Hij noemt de gedichten een landschap vanuit een vliegtuig bezien, ‘door wolken en nevelflarden, die aan het oog onttrekken en schaduw werpen’. Stukjes van een landschap: ‘aan den gezonken horizont / trekt weg het opgestapelde, de rond–‘ / gewelfde wolken’ zoals Leopold het zelf beschrijft in ‘Regen’. Met die rare, malle, soms onnatuurlijke en juist daarmee zo welluidende rijmen van hem die ontroeren. Het zijn klanken die als een perpetuum mobile aan het schudden slaan. Het werk is van zulke  nauwgevoelige waarneming en bewoording, dat het onverminderd overeind blijft op al zijn wankele gronden.

Erik Lindner

Inleiding

door Ester Naomi Perquin

In het Huis van Bewaring waar ik een paar jaar werkzaam was, weet ik één gedicht te hangen. Het is op posterformaat afgedrukt, tegen een zachtroze achtergrond. Het hangt in een klein kantoor in een van de personeelsgangen. Omdat het gedicht is ingelijst kun je in de glasplaat de weerspiegeling zien van een klein, hoog raam met tralies. Het enige raam in het kantoor. Het gedicht wordt, ook dat weet ik, met regelmaat zeer doeltreffend ingezet. De man die het daar ophing is een intelligente man, een scherpzinnig leidinggevende – met een klein wreed trekje om zijn mond. Regelmatig ontvangt hij in zijn donkere kantoor vers aangetreden bewaarders, waar hij eerste evaluatiegesprekken mee houdt, zogenaamde ‘kleine ondervragingen’. De bezoeker wordt altijd strategisch in de stoel tegenover het gedicht gemanoeuvreerd. ‘Koffie,’ zegt de leidinggevende dan, en beent het kantoor uit.
Eenmaal alleen in het kantoor richt zo’n gespannen nieuweling als vanzelf de blik op het prominent aanwezige gedicht. ‘Zweven’ is de titel, en de inhoud is al even licht en zacht van aard.

‘Het sneeuwde toen. Op je wimpers / nog geen kristallen. Maar in je haren / glinsterde het even geheimzinnig / als op de mouwen van mijn jas. // De dwarrelende lucht / bracht onze ogen in de war. / Toch zag ik dat ik van je hield / duidelijker dan toen wij nog niet zweefden.’

Het moet voor de genodigde een merkwaardige tekst zijn, de reputatie van de leidinggevende kennende. Zou hij dan toch, onder dat pantser en onder dat uniform, een zachtaardige geest verbergen? Een romantische ziel? Waarom hangt zo’n man anders zoiets op? De bezoeker ontspant een beetje. Als de leidinggevende eenmaal is teruggekeerd en de koffie heeft neergezet kan hij het effect van Morriën in de ogen van de jonge bewaarder haarfijn zien. ‘En dan,’ heeft hij me verteld, ‘dan knal ik erin.’
Ik vind het een mooie manier om poëzie als gebruiksvoorwerp in te zetten. Dit gedicht heeft een heldere functie gekregen; het dient ter misleiding. En misleiding, daar hoeven we niet moeilijk over te doen, dat is toch al een taak van de poëzie. We zijn, zeker als we de hedendaagse kritiek mogen geloven, dol op gedichten die de lezer ‘pootjelichten’, ‘met lege handen achterlaten’ of ‘bedonderen’. Sterker nog: we willen zo graag op het verkeerde been worden gezet dat we het verkeerde been eigenlijk als het enige zijn gaan beschouwen. Het goede been, dat is er misschien nog wel, maar daar stá je natuurlijk niet op. Het gedicht ‘Zweven’ van Morriën is in zichzelf weinig verwarrend, het eindigt immers precies zo lieflijk als je zou verwachten. Daar heb ik geen bezwaar tegen – maar Morriëns sterkste gedicht zou ik het zeker niet willen noemen. Eigenlijk beschouw ik het als een positieve ontwikkeling dat dit gedicht, door toedoen van één slimmerik, zo’n sluwe lading heeft gekregen.

Wat mij ook deugd doet is het doel van die misleiding. Ik koester een zekere antipathie tegen ‘de reputatie’ in het algemeen. ‘Veel tegenstrijdigs ligt in onze zielen bijeen als kinderen in hetzelfde bed,’ zou Morriën gezegd hebben. Iemand zijn is vaak al ingewikkeld genoeg – maar ‘bekend staan als’, dat moet je toch zoveel mogelijk proberen te vermijden. Een reputatie richt de blik, dat geef ik toe. Zoiets kan natuurlijk van pas komen (zowel achter als vóór de tralies). De mens is van nature geneigd zijn wereld overzichtelijk te houden – hij is dol op kloeke definities – en mijdt graag risico’s. Reputaties zijn daarom vaak vervelende dingen. Ze worden ons nagedragen, ze veranderen nauwelijks, ze kleven en plakken en hinderen. Ze voorzien ons van een bijsluiter. Reputaties vergen weinig onderhoud. Ze richten de blik dan wel – ze vertroebelen hem ook.
Ik kan me goed voorstellen dat je, als je eenmaal bent opgezadeld met een reputatie, graag eens voor verwarring zorgt. Zelfs als je globaal gezien wel in je reputatie past (of, want dat bestaat ook: ervoor gewerkt hebt). Daar gáát het niet om. Het gaat erom dat je, zo nu en dan, met nieuwe ogen bekeken wilt worden. Dat je niet steeds mensen over de vloer wilt hebben die handelen met voorkennis. Maar lastig en vermoeiend is het wel, een definiëring af te wentelen. ‘Oom Henk staat bekend als een échte francofiel,’ hoor je iemand zeggen. En oom Henk zit er zelf maar onhandig bij te knikken. In Frankrijk is hij al zeven jaar niet geweest. De werkwoordvervoegingen heeft hij nog altijd niet onder de knie, hij kent hooguit een deel van Parijs en van wijn moet hij al helemaal niets hebben. Hij knikt dan ook niet omdat hij zichzelf als een francofiel zou bestempelen – hij knikt omdat hij weet dat anderen dat blijven doen. Hij legt zich er maar bij neer.

Adriaan Morriën (1912-2002) was schrijver, dichter, essayist, vertaler en criticus. In 1939 verscheen zijn eerste dichtbundel Hartslag, in 1942 gevolgd door Landswind. In 1951 verscheen de verhalenbundel Een slordig mens. Morriën maakte naam als criticus en essayist en vertaalde werk van ondermeer Sigmund Freud, Albert Camus en Heinrich Böll. In 1962 ontving hij de Martinus Nijhoffprijs voor zijn vertalingen. In 1986 kreeg hij de Herman Gorterprijs voor de bloemlezing Oogappel. Morriëns Verzamelde gedichten verschenen in 1993 en in 1999 werd Brood op de plank, zijn verzameld kritisch proza, uitgegeven.
Morriën staat bekend als een romanticus bij uitstek, grossierend in zintuiglijkheid. Altijd bezig met de zwaarmoedige God en de lichtzinnige liefde. Een dichter die graag woorden als ‘tederheid’ en ‘zoetheid’ laat vallen. Die vrouwen verheerlijkt en naaktheid niet schuwt. The dirty old man van de Nederlandse poëzie, zo heb ik hem ook eens horen noemen. Wat kun je van een dichter met zo’n reputatie verwachten, voor je zijn verzameld werk openslaat? Veel meisjes, natuurlijk. Zo nu en dan wat pikante regels vol borsten en tepels, onbereikbare geliefden en uit-het-raam-starende-jonge-vrouwen. Je kunt kortom verwachten dat je gedurende het lezen in je vermoedens bevestigd wordt.

Dat zat me dwars. Ik wilde graag een poging wagen om Morriën te lezen alsof ik niets van hem wist. Ik heb tijdens het samenstellen van deze selectie daarom vooral geprobeerd Morriën nergens aan te houden – of liever: om het beeld dat van hem ontstaan is terzijde te schuiven. Het is natuurlijk maar de vraag of zoiets mogelijk is en of het, als het al mogelijk is, wel zo’n vruchtbare leeshouding zal blijken. Zo te bloemlezen zou verwarrend kunnen worden. Het zou per ongeluk kunnen uitmonden in een anti-selectie: alle gedichten die mijn voorkennis bevestigen vallen af, alle gedichten die mijn voorkennis tegenspreken worden opgenomen. In dat geval zou er een verzameling ontstaan die zo ongeveer het negatief van Morriëns reputatie vormt – er zou weinig mee gewonnen zijn. (Ja, een mens piekert wat af, in zijn eentje.)
Gelukkig bood de situatie in het Huis van Bewaring, die ik me nog zo levendig voor de geest kon halen, houvast. Ik heb als het ware plaatsgenomen in Morriëns kantoor (zenuwachtig, zoals je van een nieuweling kunt verwachten). Ik heb me daar, wachtend op koffie, afgevraagd welke geest hij onder zijn reputatie verborgen hield. Wás hij wel wie men zei dat hij was? Klopten de verhalen? Ik heb geprobeerd zoveel mogelijk te vergeten – en aan wat ik niet vergeten kon heb ik zo ernstig mogelijk getwijfeld. En toen hij binnenkwam, de koffie neerzette – nouja, u kunt dat zelf beoordelen.

Morriën heeft als dichter zo ongeveer alles in huis wat ik belangrijk vind: eigenzinnigheid, humor, melancholie en bewapening. In de reeks ‘Passie’ uit de bundel Moeders en zonen (1962) bijvoorbeeld, trekken al die eigenschappen voorbij. Ik heb ervoor gekozen om die reeks in zijn geheel op te nemen. Het zijn zulke grimmige, nuchtere gedichten, met de stem van een verrassend onsentimentele commentator. Er zitten grappen in, vol weerhaakjes. En wat een jeugd trekt er in voorbij! De tragiek van een kind dat kind-af raakt, die de schellen van de ogen zijn gevallen (Ik moest mijn ogen wennen aan het licht / God troont in duisternis achter gesloten wimpers). Niets blijft onaangetast – er wordt geen stap opzij gezet, alles wordt doorgemaakt of opgerakeld – zonder de verzachtende blik van een melancholische volwassene. Een vader die doorzien wordt (mijn vader sneed het brood in onberispelijke plakken), een moeder die een lichaam blijkt te hebben, een hemel die niets anders lijkt dan lucht. Het wordt met zo’n precisie opgeroepen dat het bij lezing, ook vijftig jaar later, nog altijd schrijnt.

En waarbij je, evenzogoed, in de lach schiet. Morriën schrijft zo nu en dan uitermate stootvaste regels. ‘Een meisjesmond werd mooier als hij vloekte’ of ‘Voortaan hing Jezus elke zondag aan het kruis.’ Op die momenten levert hij gedichten af met bijpassend gereedschap, zou je kunnen zeggen. Er is steeds iets om de rest mee te lijf te gaan.
Dikwijls trof me in Morriëns gedichten de stem van iemand die overal het fijne van lijkt te weten. Commentator, nieuwslezer, welingelichte passant: ik kreeg er de vinger niet helemaal achter. Morriën creëert dan een wereld waarin de dingen helder en zonder schaamte worden benoemd. Hij doet dat niet zonder compassie. Hij doet het niet afstandelijk. Toch lijkt hij van die wereld niet echt deel uit te maken: hij lijkt te doen alsóf hij er is, terwijl hij al elders verblijft. Het levert, vooral in zijn latere werk, ijzersterke gedichten op.
Zo begint ‘Onherbergzaamheid’ uit de bundel Een toegevoegd zintuig (1992) met de regels: ‘Mijn hond let op heel andere dingen dan ik / omdat hij snuffelt en bijna niet kijkt.’ Het vervolgt met een nogal plompverloren ‘waarom heb je mijn brieven niet beantwoord?’ en een samenvatting van de zomer: ‘warm, kil, winderig, geregeld regenachtig’. Morriën vergelijkt de dagen (‘van sommige heb ik hartstochtelijk gehouden’) met een vertrekkende vrouw die je netjes naar de trein brengt, waar je nog een tijdschrift voor koopt en die je nawuift (‘op een leegstromend perron, versteend door de tijd’). Maar dan eindigt het gedicht als volgt: ‘In de lange donkere straat drie jonge negers / die mij wel zien maar niet doodslaan.’
Over meegeleverd gereedschap gesproken. Waar zo’n vaststelling elders nog een geruststelling zou kunnen betekenen (we weten nu wat ons te wachten staat), geeft Morriën er hier, door het gedicht met deze mededeling te besluiten, een onheilspellende lading aan. Ik schreef het al: we worden graag een beetje misleidt. Morriën doet het hier meesterlijk. Je leest over de dagelijkse beslommeringen, over het weer en over de liefde, je gaat er al ontspannen voor zitten en voelt dan ineens hoe daar, in die laatste regels, de veiligheidspal van het gedicht wordt afgehaald.

Er valt veel te zeggen voor Morriën als dichter van het zintuiglijke en het zinnelijke. In tal van zijn gedichten wemelt het van handen en haren, monden en ogen. Er is tederheid. Er is lust. Vaak ook is er sprake van een lijfelijke aanwezigheid: iemand kijkt, iemand hoort, iemand raakt aan. Uit Morriëns werk blijkt een schijnbaar onvermoeibare interesse voor wat het lichaam zich herinnert, wat het doet, wenst en wat het ondergaat. Maar echt onvermoeibaar is die interesse misschien óók niet. In het gedicht ‘Hoe voelt het om oud te zijn?’ staat het er als volgt: ‘Het voelt lang niet slecht, geef ik eerlijk toe. / Het voelt vaak goed niet zo lang meer te hoeven leven / en afscheid te nemen van jou, u, jullie, voorgoed.’ Mooi vind ik dat de dichter minder tragiek lijkt te leggen in wat hij ‘voelt’, dan in wat hij ‘leest’ en wel ‘in elke blik’: de glimlach die mij overslaat. Door die keuze te maken toont de dichter, heel terloops, waar hij uiteindelijk belang aan hecht.
Adriaan Morriën liet, als lezer, schrijver en dichter een indrukwekkend oeuvre na. Zijn poëzie verdient het om in beeld te blijven (ook in donkere kantoren). En of het nu de namen zijn die hij zichzelf gaf (‘literaire lanterfant’, ‘kampioen van de besluiteloosheid’) of die hij kreeg toegeschoven (‘de liefste ironicus’, werd hij door Geert van Oorschot genoemd), het zijn zulke slechte bijsluiters natuurlijk niet. De dirty old man van de Nederlandse poëzie zou er vast raad mee hebben geweten. Toch is Morriën het vooral waard om te worden losgeweekt van welke reputatie ook. Om zomaar, met de helderste blik die we hebben, opnieuw te worden gelezen.

Alle titels

Boven het dal

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Verzamelde gedichten Verzamelde gedichten

€ 32,50
Bestellen
Meer weten

Druilende burgerij Druilende burgerij

€ 9,00
Bestellen
Meer weten

De handen van de zeven zusters De handen van de zeven zusters

€ 40,00
Bestellen
Meer weten

Ik heb geen talent voor ondergeschiktheid Ik heb geen talent voor ondergeschiktheid

€ 36,00
Bestellen
Meer weten

Bij nader inzien Bij nader inzien

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Brieven aan familie en vrienden Brieven aan familie en vrienden

€ 56,50
Bestellen
Meer weten

De mijn De mijn

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Vuile handen Vuile handen

€ 27,00
Bestellen
Meer weten

Meneer Beerta Meneer Beerta

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Meneer Beerta Meneer Beerta

€ 31,50
Bestellen
Meer weten

Plankton Plankton

€ 31,50
Bestellen
Meer weten

Plankton Plankton

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Het A.P. Beerta-Instituut Het A.P. Beerta-Instituut

€ 34,00
Bestellen
Meer weten

Het A.P. Beerta-Instituut Het A.P. Beerta-Instituut

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

En ook weemoedigheid En ook weemoedigheid

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

En ook weemoedigheid En ook weemoedigheid

€ 34,00
Bestellen
Meer weten

De moeder van Nicolien De moeder van Nicolien

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

Afgang Afgang

€ 31,50
Bestellen
Meer weten

De dood van Maarten Koning De dood van Maarten Koning

€ 10,00
Bestellen
Meer weten

Afgang Afgang

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

De dood van Maarten Koning De dood van Maarten Koning

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Requiem voor een vriend Requiem voor een vriend

€ 37,50
Bestellen
Meer weten

Requiem voor een vriend Requiem voor een vriend

€ 27,50
Bestellen
Meer weten

Terloops Terloops

€ 18,50
Bestellen
Meer weten

Terloops Terloops

€ 28,50
Bestellen
Meer weten

Buiten schot Buiten schot

€ 19,50
Bestellen
Meer weten

Buiten schot Buiten schot

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Gaandeweg Gaandeweg

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Onder andere Onder andere

€ 27,50
Bestellen
Meer weten

Gaandeweg Gaandeweg

€ 19,50
Bestellen
Meer weten

Binnen de huid ING Binnen de huid ING

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

De moeder van Nicolien, goedkope editie De moeder van Nicolien, goedkope editie

€ 7,50
Bestellen
Meer weten

Binnen de huid Binnen de huid

€ 35,00
Bestellen
Meer weten

Bij nader inzien Bij nader inzien

€ 27,50
Bestellen
Meer weten

Jeugdherinneringen Jeugdherinneringen

€ 10,00
Bestellen
Meer weten

Zeehond graag Zeehond graag

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Kat van sneeuw Kat van sneeuw

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Het waait Het waait

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Gifgroen Gifgroen

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Het land waar je nooit sterft Het land waar je nooit sterft

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

De harde kern 1 De harde kern 1

€ 43,00
Bestellen
Meer weten

De harde kern 3 De harde kern 3

€ 36,00
Bestellen
Meer weten

De harde kern 2 De harde kern 2

€ 40,00
Bestellen
Meer weten

De harde kern 1 & 2 De harde kern 1 & 2

€ 34,00
Bestellen
Meer weten

Dagboek 1954-1957 Dagboek 1954-1957

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Dagboek 1960-1961 Dagboek 1960-1961

€ 27,50
Bestellen
Meer weten

Dagboek 1958-1959 Dagboek 1958-1959

€ 27,50
Bestellen
Meer weten

Dagboek 1962-1963 Dagboek 1962-1963

€ 27,50
Bestellen
Meer weten

Dagboek 1964-1965 Dagboek 1964-1965

€ 27,50
Bestellen
Meer weten

Dagboek 1966-1967 Dagboek 1966-1967

€ 27,50
Bestellen
Meer weten

Dagboek 1968-1969 Dagboek 1968-1969

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Prijken die buik Prijken die buik

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Een droom vreemd en indringend Een droom vreemd en indringend

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Een droom vreemd en indringend Een droom vreemd en indringend

€ 21,50
Bestellen
Meer weten

Stormsonate Stormsonate

€ 19,00
Bestellen
Meer weten

Villa Bermond Villa Bermond

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

De dolende pen De dolende pen

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Een jongen met vier benen Een jongen met vier benen

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

De vogel Phoenix De vogel Phoenix

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Gedichten Gedichten

€ 30,00
Bestellen
Meer weten

De oude kustlijn De oude kustlijn

€ 20,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde gedichten Verzamelde gedichten

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

De oude kustlijn De oude kustlijn

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

De vogel Phoenix De vogel Phoenix

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Parken en woestijnen Parken en woestijnen

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Op een vlot van helderheid Op een vlot van helderheid

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Vergezichten en gezichten Vergezichten en gezichten

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Dak zonder huis Dak zonder huis

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Werken Werken

€ 45,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 6 Verzamelde werken deel 6

€ 35,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 7 Verzamelde werken deel 7

€ 35,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde verhalen deel 2 Verzamelde verhalen deel 2

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde verhalen deel 1 Verzamelde verhalen deel 1

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde verhalen deel 4 Verzamelde verhalen deel 4

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Drama op de jacht Drama op de jacht

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde verhalen deel 5 Verzamelde verhalen deel 5

€ 34,00
Bestellen
Meer weten

Ywein, de ridder met de leeuw Ywein, de ridder met de leeuw

€ 22,50
Bestellen
Meer weten

Ywein, de ridder met de leeuw Ywein, de ridder met de leeuw

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 7 Verzamelde werken deel 7

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 6 Verzamelde werken deel 6

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 1 Verzamelde werken deel 1

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 2 Verzamelde werken deel 2

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 8 Verzamelde werken deel 8

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken 3 en 4 Verzamelde werken 3 en 4

€ 85,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 3 Verzamelde werken deel 3

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 2 Verzamelde werken deel 2

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 1 Verzamelde werken deel 1

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 4 Verzamelde werken deel 4

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Vaders en zonen Vaders en zonen

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

De valduik De valduik

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Meisje loos Meisje loos

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

401, novembernummer 2003 401, novembernummer 2003

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

400,  Minzaam Aanbevelend Jubileumnummer 400, Minzaam Aanbevelend Jubileumnummer

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

404, augustusnummer 2004 404, augustusnummer 2004

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

406, Frida Vogels-nummer 406, Frida Vogels-nummer

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

402, maartnummer 2004 402, maartnummer 2004

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

405, novembernummer 2004 405, novembernummer 2004

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

403, juninummer 2004 403, juninummer 2004

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

411, Decembernummer 2005 411, Decembernummer 2005

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

410, Oktobernummer 2005 410, Oktobernummer 2005

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

408, Meinummer 2005 408, Meinummer 2005

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

407, februarinummer 2005 407, februarinummer 2005

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

409, Julinummer 2005 409, Julinummer 2005

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

415  november 2006 415 november 2006

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

412, Muzieknummer 2006 412, Muzieknummer 2006

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

416 december 2006 416 december 2006

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

414 414

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

420 420

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

413, Revenummer 2006 413, Revenummer 2006

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

419 Hanny Michaelis-nummer 419 Hanny Michaelis-nummer

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

421 421

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

418 418

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

417 Boekenweeknummer 417 Boekenweeknummer

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

422 422

€ 12,00
Bestellen
Meer weten

Sonnetten (HC) Sonnetten (HC)

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

tirade.nu tirade.nu

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

De Golden Gate De Golden Gate

€ 22,00
Bestellen
Meer weten

De Golden Gate De Golden Gate

€ 31,50
Bestellen
Meer weten

Verwante stemmen (HC) Verwante stemmen (HC)

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Twee levens Twee levens

€ 29,90
Bestellen
Meer weten

De geschikte jongen De geschikte jongen

€ 49,90
Bestellen
Meer weten

De familie Golowljow De familie Golowljow

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Ik ga maar en blijf Ik ga maar en blijf

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Indrukken van Afrika Indrukken van Afrika

€ 20,00
Bestellen
Meer weten

Indrukken van Afrika Indrukken van Afrika

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

De velden van eer en andere romans De velden van eer en andere romans

€ 29,00
Bestellen
Meer weten

De beloofde vrouw De beloofde vrouw

€ 22,50
Bestellen
Meer weten

Al het aardsch geluk Al het aardsch geluk

€ 12,00
Bestellen
Meer weten

Doorwaadbare plaatsen Doorwaadbare plaatsen

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Brandhaarden Brandhaarden

€ 12,00
Bestellen
Meer weten

Lenin heeft echt bestaan Lenin heeft echt bestaan

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Een dag uit het leven van de reuzenkoeskoes Een dag uit het leven van de reuzenkoeskoes

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Zie ook onder Mozes Zie ook onder Mozes

€ 6,00
Bestellen
Meer weten

Geschiedenis van de Russische literatuur Geschiedenis van de Russische literatuur

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

De ondergang van het morgenland De ondergang van het morgenland

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Een grote bruine envelop Een grote bruine envelop

€ 9,00
Bestellen
Meer weten

Luisteraars! Luisteraars!

€ 16,50
Bestellen
Meer weten

Achteraf Achteraf

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

Ik heb nooit iets gelezen Ik heb nooit iets gelezen

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

Karel van het Reve leest Luisteraars! Karel van het Reve leest Luisteraars!

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Verzameld werk 1 Verzameld werk 1

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzameld werk 2 Verzameld werk 2

€ 45,00
Bestellen
Meer weten

Verzameld werk 3 Verzameld werk 3

€ 45,00
Bestellen
Meer weten

Misdaad in Goelenkamp Misdaad in Goelenkamp

€ 6,50
Bestellen
Meer weten

Briefwisseling 1951-1987 Briefwisseling 1951-1987

€ 32,50
Bestellen
Meer weten

Geen ochtend ter wereld Geen ochtend ter wereld

€ 12,00
Bestellen
Meer weten

Geen ochtend ter wereld Geen ochtend ter wereld

€ 17,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 2 Verzamelde werken deel 2

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 1 Verzamelde werken deel 1

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Duizend zielen Duizend zielen

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Jewgeni Onegin Jewgeni Onegin

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Twee vorstinnen en een vorst Twee vorstinnen en een vorst

€ 14,00
Bestellen
Meer weten

Mijn tante Coleta Mijn tante Coleta

€ 14,00
Bestellen
Meer weten

Het land van herkomst Het land van herkomst

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Brieven 1922-1940 9 delen in cassette Brieven 1922-1940 9 delen in cassette

€ 255,00
Bestellen
Meer weten

Servetten halfstok Servetten halfstok

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Namens de ander Namens de ander

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Een man van horen zeggen Een man van horen zeggen

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Levi Andreas Levi Andreas

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

De wijde blik De wijde blik

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Paviljoenen Paviljoenen

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Ons mankeert niets Ons mankeert niets

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Eindaugustuswind Eindaugustuswind

€ 19,00
Bestellen
Meer weten

De letterpiloot De letterpiloot

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Eindaugustuswind Eindaugustuswind

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Op de hoge Op de hoge

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Eerdere gedichten Eerdere gedichten

€ 22,00
Bestellen
Meer weten

Specht en zoon Specht en zoon

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

Specht en zoon Specht en zoon

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Een sneeuw en meer toneel Een sneeuw en meer toneel

€ 29,00
Bestellen
Meer weten

Welkom Welkom

€ 14,90
Bestellen
Meer weten

Onze lieve vrouwe van de schemering Onze lieve vrouwe van de schemering

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Verkleed als mens Verkleed als mens

€ 22,50
Bestellen
Meer weten

Brieven van een uitgever Brieven van een uitgever

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Hierbij de hele God in proef Hierbij de hele God in proef

€ 29,00
Bestellen
Meer weten

Een stap en dan de volgende Een stap en dan de volgende

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

Het roze huis Het roze huis

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

De komst van de tijd De komst van de tijd

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

De komst van de tijd De komst van de tijd

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

Dat waren wij Dat waren wij

€ 22,50
Bestellen
Meer weten

Dat waren wij Dat waren wij

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Een geschiedenis van Rusland Een geschiedenis van Rusland

€ 32,50
Bestellen
Meer weten

Verzameld werk Verzameld werk

€ 125,00
Bestellen
Meer weten

Zeeverhalen Zeeverhalen

€ 18,50
Bestellen
Meer weten

De meester en Margarita (HC) De meester en Margarita (HC)

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 3 Verzamelde werken deel 3

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 2 Verzamelde werken deel 2

€ 43,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 1 Verzamelde werken deel 1

€ 43,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 4; Brieven e.a. Verzamelde werken deel 4; Brieven e.a.

€ 43,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 3; Verhalen 1937-1953 Verzamelde werken deel 3; Verhalen 1937-1953

€ 43,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 2, Verhalen 1913-1930 Verzamelde werken deel 2, Verhalen 1913-1930

€ 43,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 1, Verhalen 1892-1913 Verzamelde werken deel 1, Verhalen 1892-1913

€ 43,00
Bestellen
Meer weten

Daewoo: de wegwerpfabriek Daewoo: de wegwerpfabriek

€ 19,90
Bestellen
Meer weten

Mechaniek Mechaniek

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Mechaniek Mechaniek

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Gevangenis Gevangenis

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Gevangenis Gevangenis

€ 20,00
Bestellen
Meer weten

De begrafenis De begrafenis

€ 20,00
Bestellen
Meer weten

De begrafenis De begrafenis

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Gemengde berichten Gemengde berichten

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Gemengde berichten Gemengde berichten

€ 20,00
Bestellen
Meer weten

Opera in Qatar Opera in Qatar

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Verzamelde verzen Verzamelde verzen

€ 36,00
Bestellen
Meer weten

123 123

€ 0,01
Bestellen
Meer weten

Het tuurtouw Het tuurtouw

€ 9,00
Bestellen
Meer weten

Verhalend proza Verhalend proza

€ 34,90
Bestellen
Meer weten

Prometheus Prometheus

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

De ballade van de eendagsvlieg De ballade van de eendagsvlieg

€ 10,00
Bestellen
Meer weten

De verliefde duivel De verliefde duivel

€ 22,50
Bestellen
Meer weten

De verliefde duivel De verliefde duivel

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Reis naar het einde van de nacht (HC) Reis naar het einde van de nacht (HC)

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Reis naar het einde van de nacht, geïllustreerd Reis naar het einde van de nacht, geïllustreerd

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Reis naar het einde van de nacht Reis naar het einde van de nacht

€ 35,00
Bestellen
Meer weten

Oeuvres complètes in 10 delen Oeuvres complètes in 10 delen

€ 100,00
Bestellen
Meer weten

Doolhof der liefde Doolhof der liefde

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

Doolhof der liefde Doolhof der liefde

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Je bent de wolken en je bent de hei Je bent de wolken en je bent de hei

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Het stille huis Het stille huis

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Het stille huis Het stille huis

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Het verzoek Het verzoek

€ 22,50
Bestellen
Meer weten

Het verzoek Het verzoek

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Het lange verblijf Het lange verblijf

€ 19,00
Bestellen
Meer weten

Het lange verblijf Het lange verblijf

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Gedichten 2 Gedichten 2

€ 34,95
Bestellen
Meer weten

Gedichten 1 Gedichten 1

€ 34,95
Bestellen
Meer weten

Gedichten 1 Gedichten 1

€ 34,95
Bestellen
Meer weten

Gedichten 1 Gedichten 1

€ 34,95
Bestellen
Meer weten

Gedichten 1 Gedichten 1

€ 34,95
Bestellen
Meer weten

De broers Karamazov HC De broers Karamazov HC

€ 22,50
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 10 Verzamelde werken deel 10

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 7 Verzamelde werken deel 7

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 1 Verzamelde werken deel 1

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 4 Verzamelde werken deel 4

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 8 Verzamelde werken deel 8

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 2 Verzamelde werken deel 2

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Weg Weg

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Strikt Strikt

€ 35,00
Bestellen
Meer weten

De sprekende slang De sprekende slang

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Dromen van de bok Dromen van de bok

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Noorderburen Noorderburen

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Het angstzweet der kolonialen Het angstzweet der kolonialen

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Ter hoogte van het Salsa-paviljoen Ter hoogte van het Salsa-paviljoen

€ 31,00
Bestellen
Meer weten

Ter hoogte van het Salsa-paviljoen Ter hoogte van het Salsa-paviljoen

€ 22,00
Bestellen
Meer weten

Familiezaken Familiezaken

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Zonder vaandel Zonder vaandel

€ 34,00
Bestellen
Meer weten

Meer Meer

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Meer Meer

€ 20,00
Bestellen
Meer weten

Gedichten en aforismen; tekeningen Gedichten en aforismen; tekeningen

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Herman Gorter Documentatie 1864-1897 Herman Gorter Documentatie 1864-1897

€ 56,50
Bestellen
Meer weten

Spel (HC) Spel (HC)

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Spel Spel

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Lichtjaren Lichtjaren

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Natuurdagboek Natuurdagboek

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Verzameld proza Verzameld proza

€ 31,50
Bestellen
Meer weten

Brieven uit Veere Brieven uit Veere

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

De trompetboom De trompetboom

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Verzamelde gedichten Verzamelde gedichten

€ 20,00
Bestellen
Meer weten

Zoals een ster verstand heeft van het licht Zoals een ster verstand heeft van het licht

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Brood op de plank, 2 delen Brood op de plank, 2 delen

€ 55,00
Bestellen
Meer weten

De eerste keer De eerste keer

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

Verzameld werk Verzameld werk

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Verzameld werk  (PB) Verzameld werk (PB)

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Verzamelde verhalen Verzamelde verhalen

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Gerard Reve - Kroniek van een schuldig leven 2 Gerard Reve – Kroniek van een schuldig leven 2

€ 49,90
Bestellen
Meer weten

Gerard Reve - Kroniek van een schuldig leven 2 Gerard Reve – Kroniek van een schuldig leven 2

€ 35,00
Bestellen
Meer weten

Vrolijk als een vergelijking Vrolijk als een vergelijking

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Het mooiste gedicht ter wereld Het mooiste gedicht ter wereld

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Meesters en knechten; Het leven van Joseph Roulin Meesters en knechten; Het leven van Joseph Roulin

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Het wezen van de wolk Het wezen van de wolk

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Meesters en knechten; Het leven van Joseph Roulin Meesters en knechten; Het leven van Joseph Roulin

€ 22,50
Bestellen
Meer weten

De hengelaars van Castelnau De hengelaars van Castelnau

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

De hengelaars van Castelnau De hengelaars van Castelnau

€ 12,00
Bestellen
Meer weten

Rimbaud, de zoon Rimbaud, de zoon

€ 12,00
Bestellen
Meer weten

Rimbaud, de zoon Rimbaud, de zoon

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

Roemloze levens Roemloze levens

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Vuur van Brigid en andere wintermythen Vuur van Brigid en andere wintermythen

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

Een keuze uit haar gedichten door J.J. Voskuil Een keuze uit haar gedichten door J.J. Voskuil

€ 7,50
Bestellen
Meer weten

Verzamelde gedichten Verzamelde gedichten

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Met de meeste hoogachting Met de meeste hoogachting

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Prime time Prime time

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Werken Werken

€ 45,00
Bestellen
Meer weten

Map met 12 reproducties en 2 litho's Map met 12 reproducties en 2 litho’s

€ 225,00
Bestellen
Meer weten

Gerard Reve - Kroniek van een schuldig leven Gerard Reve – Kroniek van een schuldig leven

€ 35,00
Bestellen
Meer weten

Gerard Reve - Kroniek van een schuldig leven Gerard Reve – Kroniek van een schuldig leven

€ 49,90
Bestellen
Meer weten

Man in de verte Man in de verte

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Verzamelde gedichten in drie delen Verzamelde gedichten in drie delen

€ 75,00
Bestellen
Meer weten

Dagboek geschreven in Vught Dagboek geschreven in Vught

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Alle dierenverhalen Alle dierenverhalen

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Alles Kits Alles Kits

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Vanwege een tere huid Vanwege een tere huid

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Aan het grensland Aan het grensland

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Toen ik dit zag Toen ik dit zag

€ 19,50
Bestellen
Meer weten

Toen ik dit zag Toen ik dit zag

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Verzamelde gedichten Verzamelde gedichten

€ 35,00
Bestellen
Meer weten

Twee ambachten Twee ambachten

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Over het verlangen naar een sigaret Over het verlangen naar een sigaret

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Tot het ons loslaat Tot het ons loslaat

€ 12,00
Bestellen
Meer weten

Het mechaniek van de ontroering Het mechaniek van de ontroering

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Geduldig gereedschap Geduldig gereedschap

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Dankzij de dingen Dankzij de dingen

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Voor het verdwijnt en daarna Voor het verdwijnt en daarna

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Dit uitzicht Dit uitzicht

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Al die mooie beloften Al die mooie beloften

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Een lege plek om te blijven Een lege plek om te blijven

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Wie wat vindt heeft slecht gezocht Wie wat vindt heeft slecht gezocht

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Alles op de fiets Alles op de fiets

€ 12,00
Bestellen
Meer weten

Het orgeltje van yesterday Het orgeltje van yesterday

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Onder het vee Onder het vee

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Moorddiner Moorddiner

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

De prinses van Clèves De prinses van Clèves

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

De prinses van Clèves De prinses van Clèves

€ 22,50
Bestellen
Meer weten

De dag van de hond De dag van de hond

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

De dag van de hond De dag van de hond

€ 20,00
Bestellen
Meer weten

Judith en Jamal (HC) Judith en Jamal (HC)

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Het tragische einde van Philomène Tralala Het tragische einde van Philomène Tralala

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

De uitvinding van God en andere verhalen De uitvinding van God en andere verhalen

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

De tanden van de topograaf De tanden van de topograaf

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Kijk uit voor parachutisten Kijk uit voor parachutisten

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Hoor Hoor

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Zes wenken voor muggen aan de deur Zes wenken voor muggen aan de deur

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Gaandeweg rustieker Gaandeweg rustieker

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Links, rechts Links, rechts

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Romans en verhalen Romans en verhalen

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde gedichten Verzamelde gedichten

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Het innerlijk behang Het innerlijk behang

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Gerard Reve - Kroniek van een schuldig leven 3 Gerard Reve – Kroniek van een schuldig leven 3

€ 49,90
Bestellen
Meer weten

Beemdgras Beemdgras

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Zeepost Zeepost

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Hans Lodeizen. Biografie Hans Lodeizen. Biografie

€ 19,50
Bestellen
Meer weten

Hans Lodeizen. Biografie Hans Lodeizen. Biografie

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Ademgaten Ademgaten

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde gedichten Verzamelde gedichten

€ 22,50
Bestellen
Meer weten

Catwalk Catwalk

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Sleur is een roofdier Sleur is een roofdier

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Gerard Reve - Kroniek van een schuldig leven 3 Gerard Reve – Kroniek van een schuldig leven 3

€ 35,00
Bestellen
Meer weten

De inscheper De inscheper

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Julia Julia

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Heet van de naald! Heet van de naald!

€ 8,00
Bestellen
Meer weten

Het fascisme en de nieuwe vrijheid Het fascisme en de nieuwe vrijheid

€ 20,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 2 Verzamelde werken deel 2

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde werken deel 1 Verzamelde werken deel 1

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Oblomov HC Oblomov HC

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Oblomow Oblomow

€ 39,00
Bestellen
Meer weten

Mei Mei

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Verzameld werk Verzameld werk

€ 31,00
Bestellen
Meer weten

Karel heeft echt bestaan Karel heeft echt bestaan

€ 2,50
Bestellen
Meer weten

Moskou op sterk water Moskou op sterk water

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

De macht van Eros De macht van Eros

€ 29,90
Bestellen
Meer weten

Kruik en kling Kruik en kling

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Zuidwester meningen Zuidwester meningen

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Strijklicht Strijklicht

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Botshol Botshol

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Damokles boek en film Damokles boek en film

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Verzamelde gedichten Verzamelde gedichten

€ 20,00
Bestellen
Meer weten

In een gewoon rijtuig In een gewoon rijtuig

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Eb en vloed Eb en vloed

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Muizenhol Muizenhol

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

De verzopen katten en de Hollander De verzopen katten en de Hollander

€ 29,90
Bestellen
Meer weten

Ik heb altijd gelijk HC Ik heb altijd gelijk HC

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

De donkere kamer van Damokles (jubileumeditie HC) De donkere kamer van Damokles (jubileumeditie HC)

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

De donkere kamer van Damokles (jubileumeditie HC) De donkere kamer van Damokles (jubileumeditie HC)

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Dagrest Dagrest

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

De tranen der acacia's De tranen der acacia’s

€ 29,50
Bestellen
Meer weten

Ik heb altijd gelijk Ik heb altijd gelijk

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

De tranen der acacia's De tranen der acacia’s

€ 22,50
Bestellen
Meer weten

Paranoia Paranoia

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Drie melodrama's Drie melodrama’s

€ 21,50
Bestellen
Meer weten

Een landingspoging op Newfoundland Een landingspoging op Newfoundland

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Een landingspoging op Newfoundland HC Een landingspoging op Newfoundland HC

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Paranoia (HC) Paranoia (HC)

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Ooms en tantes, tantes en ooms Ooms en tantes, tantes en ooms

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Het nijlpaard Ellende Het nijlpaard Ellende

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

Tsjechov. Een schrijversleven Tsjechov. Een schrijversleven

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Tjielp tjielp Tjielp tjielp

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Portugese brieven Portugese brieven

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

Portugese brieven Portugese brieven

€ 12,00
Bestellen
Meer weten

Dode zielen HC Dode zielen HC

€ 17,50
Bestellen
Meer weten

Petersburgse vertellingen (HC) Petersburgse vertellingen (HC)

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Het mooiste leeft in doodsgevaar Het mooiste leeft in doodsgevaar

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Verzamelde gedichten Verzamelde gedichten

€ 45,00
Bestellen
Meer weten

Dominique Dominique

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

Dominique Dominique

€ 25,00
Bestellen
Meer weten

Tralievader Tralievader

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Wie heeft de meeste joden Wie heeft de meeste joden

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Dostojevski's paraplu Dostojevski’s paraplu

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Tralievader Tralievader

€ 18,00
Bestellen
Meer weten

De grauwe minnaar De grauwe minnaar

€ 14,50
Bestellen
Meer weten

Op bezoek bij J.J. Voskuil Op bezoek bij J.J. Voskuil

€ 6,00
Bestellen
Meer weten

Twee koffers vol HC Twee koffers vol HC

€ 12,50
Bestellen
Meer weten

Biefstuk en benzine Biefstuk en benzine

€ 16,00
Bestellen
Meer weten

Kijk naar de vis Kijk naar de vis

€ 19,00
Bestellen
Meer weten

Winterhanden Winterhanden

€ 13,50
Bestellen
Meer weten

De vrouw met de parasol De vrouw met de parasol

€ 11,50
Bestellen
Meer weten

De honden jagen niet meer De honden jagen niet meer

€ 12,00
Bestellen
Meer weten

De vergaderzaal De vergaderzaal

€ 3,50
Bestellen
Meer weten

Markies de Condorcet 1743-1794 Markies de Condorcet 1743-1794

€ 40,00
Bestellen
Meer weten

Verloren illusies Verloren illusies

€ 20,00
Bestellen
Meer weten

De bloemen van het kwaad De bloemen van het kwaad

€ 26,50
Bestellen
Meer weten

Romans en verhalen Romans en verhalen

€ 15,00
Bestellen
Meer weten

Verzameld werk, 3 delen in cassette Verzameld werk, 3 delen in cassette

€ 99,00
Bestellen
Meer weten