In San Fransisco is een winkel speciaal voor piraten (Valencia 826). Als je een piraat bent dan kan je daar je lol niet op. In de winkel is ook een kabinet ingericht met oude bioscoopstoelen. Vanuit die stoelen kijk je niet naar een film, maar naar een aquarium vol met allerlei verschillende soorten vissen. Naast het aquarium hangt een bordje: ‘Please do not judge the fish’.
Met een emmer vol sop staat ze op een keukentrap op het platje aan de zuidkant van het huis. De zon schijnt, er klinken boren, in de binnentuin veegt iemand het pad schoon. Het zijn geluiden die een lange tijd binnen zijn gebleven door de strenge winter.
Zelf vond ze het tot nu toe wel meevallen met de vorst en de kou, er was geeneens een Elfstedentocht, maar er zijn mensen die zeggen: het was een strenge winter. Zulke mensen zullen er altijd zijn.
Ze staat op de bovenste tree, met een spons glijdt ze over de ramen, water loopt haar mouw in. De ramen moeten schoon zodat de oude vrouw naar buiten kan kijken. Er is altijd iets te zien als je goed kijkt.
Een zeemlap wordt langs de raamkozijnen gehaald, de bovenste ramen zijn klaar, ze kan een treetje naar beneden. Steeds wanneer ze de ramen aan het lappen is denkt ze aan dingen waar ze nooit eerder aan dacht. Alsof iemand aan de andere kant van het raam naar háár kijkt, duidelijk in het zicht nu.
Of transparantie goed is, zoals bij Wikileaks. Eerst dacht ze van wel, het was beter om alles te weten. Maar vandaag denkt ze aan alle dingen die ze ooit gezegd heeft over de mensen die haar vrienden zijn, familie. Haar geliefden ook. Als alles uit zou komen wat je zomaar zegt soms, of wat zij over jou zeggen, zonder na te denken: uit jaloezie, angst, onvrede, controle, boosheid, frustratie, etcetera, dan had niemand vrienden over.
De wereld heeft geheimen nodig.
Ik ben opgegroeid in het dorp Eemnes, dat is vlakbij Laren. Vroeger schaamde ik me er altijd voor om dat te zeggen. Ik was bang dat er mensen waren die zouden denken dat ik rijk was. Ik weet niet waarom ik daar bang voor was. Misschien omdat ik aanvoelde dat je rijke mensen niet serieus kon nemen. In ieder geval niet als ze rijk geboren zijn. Ik ben niet rijk geboren. Als ik zoiets zeg dan wordt mijn moeder kwaad. Ze zegt: ‘Je bent wel rijk geboren.’
Daarmee bedoelt ze dat ik bij mijn vader en bij haar terecht ben gekomen. En dat we gezond zijn. Maar zover wil ik niet gaan.
Op woensdagmiddag, als de school dicht was dan mocht ik kiezen: bergbeklimmen of naar een museum.
‘Niets doen,’ zei ik. Dat ging er bij mijn moeder niet in. Dus gingen we naar een museum. Omdat Laren dichtbij was, gingen we op de fiets naar Singer. Van alle musea vond ik dat het leukste museum omdat De Denker van Auguste Rodin in de tuin stond.
Ik keek naar het beeld terwijl ik chocolademelk uit een flesje dronk. Dan bedacht ik waar De Denker aan dacht.
Op één van die woensdagmiddagen vroeg mijn moeder aan mij: ‘Wat denk je dat hij denkt?’
‘Weet ik niet,’ zei ik.
Mijn moeder pakte mijn hand vast. ‘We komen er nooit achter,’ zei ze. ‘Net zoals bijvoorbeeld bij papa.’
Ik geloof dat ze me wat probeerde te leren maar ik moest er van huilen. Dat was op zich niets vreemds, huilen vond ik vroeger één van de leukste dingen om te doen en nog steeds ben ik er niet helemaal vanaf.
De Denker werd in 2007 gestolen uit het Singer Museum en vernield. Nu is het beeld gerestaureerd. Op nrcnext.nl zag ik naast het nieuws een reclameblokje over de terugkeer van het beeld. De advertentie is een soort van trailer, zoals alles tegenwoordig een soort van trailer is.
– VIER JAAR GELEDEN WORDT HIJ GRUWELIJK VERMINKT
– DE DENKER VAN RODIN. EN VAN LAREN
– MAAR NU ZIT HIJ ER WEER ALSOF ER NIETS IS GEBEURD
– MAGNIFIEK GERESTAUREERD
– DE DENKER DENKT WEER
De Denker denkt weer? – In de Kunsthal in Rotterdam is ‘The Last Thinker‘ van Folkert de Jong te zien waarmee hij aan De Denker refereert (zie foto). Ik keek er naar met minstens twintig anderen. Vanuit een smalle gang maakten de volgende twintig alweer hun opwachting. Snel schoot ik een foto voor thuis. Daarna liep ik door, zonder een specifieke gedachte. De laatste denker. Misschien heeft Folkert de Jong gelijk en mijn moeder ook. We komen er nooit achter; alsof er niets is gebeurd.
Mijn broer zegt dat het onmogelijk is dat een bij kan vliegen.
‘Dat is helemaal niet onmogelijk,’ zeg ik.
‘Toch wel,’ zegt hij.
‘Als het onmogelijk is, waarom kunnen ze dan vliegen?’ vraag ik.
‘Dat weet ik ook niet,’ zegt hij. ‘Niemand weet het, maar het is onmogelijk.’
‘Als het onmogelijk zou zijn, dan zou ik graag weten waarom,’ zeg ik.
‘Je moet niet alles willen begrijpen,’ zegt hij.
‘Als je stopt dat te willen dan sterf je uit,’ zeg ik.
‘Je moet ook geen kinderen nemen,’ zegt mijn broer.
*
Ik kan niets over de onmogelijkheid tot vliegen bij bijen vinden. Behalve dat een bij 300x zijn eigen gewicht kan optillen. En dat niemand precies snapt waarom het slecht gaat met de bijenpopulatie. Zelfs Midas Dekkers niet.
Wél stuitte ik op de kunstenares Maartje Korstanje, die zich heeft laat inspireren door de bijensterfte. Van onder andere karton en lijm maakt ze sculpturen, zonder van tevoren te bedenken welke vorm ze moeten krijgen. Daardoor krijgen de sculpturen iets levendigs. Alsof ze ieder moment in beweging kunnen komen. Ook al is dat onmogelijk.
Op dit moment loopt er een tentoonstelling in het Zeeuws Museum in Middelburg en in mei 2011 is haar werk te zien in Museum de Pont in Tilburg en in het Groninger Museum. Zeer de moeite waard.
‘Harry Mulisch is dood,’ zei Robbert Ammerlaan afgelopen vrijdag op de nieuwjaarsreceptie van uitgeverij de Bezige Bij. Het kwam niet alleen door deze woorden dat er een beheerste sfeer op ‘het feest’ heerste. De zaal stond vol met jonge schrijvers, maar De Grote Drie, die zijn dood.
Voor ontdekkingen geldt hetzelfde als voor geheimen: je wilt ze voor jezelf houden en doorvertellen op hetzelfde moment.
Je denkt dat je met iets nieuws komt, maar iedereen weet er al van.
Met oud en nieuw was ik op een feestje. Mijn broer (Bas) gooide flessen bier door de kamer omdat hij net de film “New Kids Turbo” in de bioscoop had gezien. Een jongen zat op een barkruk uit het raam te kijken, het uitzicht over het park, papegaaien. Een andere jongen kotste over zijn zwarte lakschoenen. Ik keek naar hem en dacht: dat is iets wat ik had willen doen. Het jaar was nog niet eens écht begonnen maar iedereen was al ziek. Ik stond in de hoek van de kamer met een stuk stokbrood toen de dichter Alfred Schaffer naar me toekwam met een boekje in zijn hand.
‘Hier,’ zei hij. ‘Voor jou. En nog een gelukkig nieuwjaar.’
Het was een bundel van de Zuid-Afrikaanse dichteres: Ronelda S. Kamfer.
(Nu de slapende honden. Vertaling: Alfred Schaffer, Podium)
Vandaag zet ik één gedicht op dit blog om het “geheim” met u te delen. In het Nederlands en in het Zuid-Afrikaans. (Omdat die taal nóg mooier is.)
Daarna doe ik weer gewoon alsof ik de enige ben die de gedichtenbundel kent en lees ik mezelf er ‘s avonds hardop uit voor.
Miss Moedig
Als het regent, stormt het
maar ik ga, als het regent, kapot
niet dat dat iets bijzonders is
ik ben tenslotte
geboren als gevolg van neuken
en geknipt om alles te verneuken
er zitten duivels in mijn drinkwater
van het soort dat uit de hel verbannen is
–
Miss Moedig
As dit reën, storm dit
maar vir my as dit reën, kak ek
nie dat dit iets is nie
ek is after all
gebore as gevolg van fok
en gemaak om op te fok
daar is duiwels in my drinkwater
die soort wat uit die hel verban is
Fannah Palmer (1994) studeert momenteel online aan de Rijksuniversiteit Groningen. Ze schrijft zelf fictie, poëzie en af en toe een essay. Naast haar ambities in de uitgeverswereld hoopt ze in de nabije toekomst veel eigen werk uit te brengen.
Marian van der Pluijm (1997) is historica. Momenteel woont ze in Boedapest, waar ze Hongaarse Taal en Cultuur studeert. Voor VPRO-radioprogramma OVT maakte zij een documentaire over de Hongaarse dichter Miklós Radnóti. Zondag 7 november werd de documentaire uitgezonden op NPO Radio 1.
Plonia Westendorp (1998) is verpleegkundige en student Nederlandse Taal en Cultuur aan de Universiteit van Amsterdam.
