Wim Hartog (1940-2025)

Als Wim Hartog eenmaal van wal stak hield hij niet gauw meer op met vertellen. Hij strooide rijkelijk met anekdotes, meestal over zijn grote literaire held: de Russische schrijver en journalist Konstantin Paustovski. Hij vertelde eens hoe dicht hij ooit bij Paustovski was geweest. Midden jaren zestig trok Wim met de auto naar Parijs, waar hij een tijd zou verblijven. Paustovski was in die tijd buiten Rusland niet onbekend en al reizend door Europa deed hij ook Parijs aan. Hij signeerde er zijn boeken in een boekhandel vlak bij de Sorbonne, die Wim juist passeerde op weg naar zijn onderkomen een boulevard verderop. Had hij toen geweten wie Paustovski was, dan hadden ze elkaar zeker ontmoet.

Over Paustovski kon Wim niet anders dan zich enthousiast uitlaten, zelfs in de anekdote over de misgelopen ontmoeting. Vanaf ongeveer 1966 heeft hij zich beziggehouden met diens oeuvre en de verspreiding ervan in Nederland. In de reeks Privé-domein verscheen zijn vertaling van Begin van een onbekend tijdperk, het eerste deel van de monumentale ‘epische autobiografie’, waardoor de naam Paustovski ook hier definitief gevestigd raakte. Vertalingen van de andere delen volgden snel daarna, en vervolgens de romans en verhalen.

Dankzij Wims enorme inzet voor het werk van Paustovski is er geen land buiten Rusland waar Paustovski zo veel gelezen is als Nederland (en Vlaanderen uiteraard). Wim was dan ook een gedroomde vertaler voor het werk van Paustovski. Met zijn onvoorstelbaar grote vocabulaire bleek hij in staat de verhalende stijl en uitwaaierende natuurbeschrijvingen van de schrijver te verklanken in het Nederlands. Zijn jarenlange ervaring als tolk (niet alleen uit het Russisch) zal ongetwijfeld invloed hebben gehad op zijn lenigheid in taal.

Zijn liefde voor het verhalen vertellen en zijn bewondering voor Paustovski zelf bracht Wim in 2016 samen in Goudzand, de door hem samengestelde en vertaalde collectie verhalen, dagboeken en brieven. Met dat boek slaagde hij erin om Paustovski’s leven van 1914 tot aan diens dood in 1968 nauwgezet te reconstrueren, geheel aan de hand van documenten van de schrijver zelf – kortom, in diens eigen woorden. Het omvangrijke boek werd een bestseller.

Het was het startschot van de flinke reeks boeken die Wim in een kleine tien jaar tijd met Uitgeverij Van Oorschot heeft gemaakt. Verder volgde de herziene en uitgebreide vertaling van het Verhaal van leven – tot en met zeer recent De gouden roos. Het was een eer om dit met zo’n energieke en begeesterde man als Wim te mogen ondernemen.