Pijnlijk, hard en weergaloos geschreven

Als een op sterven na dode soldaat, aan het einde van de Tweede Wereldoorlog, vertelt hoe zelfs de kleinste steen de hele wereldgeschiedenis kan bevatten, raakt Manase gefascineerd door gesteenten. Zijn steeds verder groeiende verzameling stenen wordt zijn passie en troost, een tegenwicht voor zijn eigen van geweld vervulde en onderdrukte verleden.

Manase’s oudste zoon en lieveling ontwikkelt eenzelfde belangstelling voor de geologie. Wanneer hij dood wordt aangetroffen in een verlaten steengroeve beschuldigt Manase’s echtgenote haar man van moord. Manase’s jongste zoon keert zich van zijn vader af en sluit zich aan bij een gewelddadige extreemlinkse studentenbeweging. Manase rest niets anders dan de strijd aan te gaan met zijn herinneringen, om de nachtmerrie die zijn heden is te doorstaan.

In de even weergaloze als pijnlijke roman De stenen getuigen verbindt Okuizumi de afwezigheid van de vader, de omwenteling van de jaren zestig en de verdringing van een oorlogsverleden met elkaar.

Een weergaloos oeuvre eindelijk bijeengebracht

Met haar aangrijpende en ontroerende debuut Tralievader vestigde Carl Friedman onmiddellijk haar naam. Deze novelle en de korte roman Twee koffers vol groeiden uit tot haar beroemdste boeken, die haar een grote en trouwe schare lezers bezorgden.

Maar Carl Friedman schreef heel veel meer, waarvan een groot deel nooit in druk is verschenen. Behalve haar bekende romans, verhalen- en columnbundels bevat dit Verzameld werk een grote hoeveelheid ongepubliceerd werk, aangevuld met nog meer columns, essays en gedichten. Voor het eerst verschijnt ook de onvoltooid gebleven roman Zwemmers in de nacht, de laatste waaraan Friedman werkte.

Het Verzameld werk wordt ingeleid door Frits Abrahams.

Schitterende korte roman waarin ieder woord telt

Melchior Bastiaanse is weduwnaar en beheerder van de kerk in een dijkdorp dat hij gedurende zijn leven opgeslokt zag worden door het grote Amsterdam. Maar zijn dorp is niet het enige wat hij verloor.

Als Melchior op een regenachtige dag een klein meisje in zijn moestuin aantreft dat daar op zoek zegt te zijn naar een ijsvogel, komt de deur naar zijn verleden op een kier te staan. Hij biedt haar en haar moeder onderdak, maar trekt die deur daarmee steeds verder open. Op een stille winterdag zo’n zestig jaar geleden verdronk zijn klasgenootje Micha Meijer in een buitendijkse sloot. Was Melchior echt de vergeefse redder die het dorp daarna van hem maakte?

Gilles van der Loo maakt voelbaar wat er gebeurt als we het goede in onszelf niet meer kunnen zien, en dat het nooit te laat is om het te hervinden. Met Dorp levert hij een geserreerde en lyrische roman af, waarin decennia menselijke geschiedenis door een ongebruikelijke, maar verbijsterend geloofwaardige stem worden vervat.

Speciale editie Joop en Kornelis

‘Er stonden twee koeien in de wei. De eerste, die vreemd genoeg Joop heette, was verschrikkelijk wild en verzon iedere dag nieuwe spelletjes.’

Zo begint ‘Joop en Kornelis’, een van de wonderlijkste korte verhalen van J.M.A Biesheuvel, dat in zijn geheel over voetbal gaat, maar vanuit een perspectief dat alleen in het Biesheuveliaans universum kan zijn bedacht. Joost Swarte gaf het verhaal ter gelegenheid van het EK Voetbal vorm in een schitterende leporello van twaalf bladzijden. Het geheel is uitgevoerd in zware kleurendruk met prachtige illustraties in Swartes zo kenmerkende heldere stijl.

Deze luxe editie (in een oplage van 120 exemplaren) bestaat uit de leporello en een gicléeprint van 22 x 25 cm (beide genummerd en gesigneerd door Joost Swarte) van ‘Thuiskomst’.

Terloops met Schermer en Otten

De Om – Willem Jan Otten

Tijdens de pandemie loopt Willem Jan Otten langs de Sloterplas in Amsterdam. Het is een manier om een vol hoofd te ordenen – een hoofd dat continu wordt belegerd door nuttige gedachten, oordelen, planeetpaniek en verloren dierbaren.

Hoewel Otten zijn rondje alleen maakt, is hij altijd in gezelschap. Er zijn passanten, zoals de Rastarenner, wiens vervilte haardos met elke pas opveert; een soevereine airedaleterriër, die even met de schrijver oploopt, en tal van paarlopers. Er zijn ook metgezellen: kunstenaars en schrijvers wier stemmen als knikkers door een flipperkast in hem opduiken: Tarkovski, Borges, Gerhardt, Vestdijk, en die ene acteur waarvan Otten zeker weet dat hij niet Schwarzenegger heet. Maar er is ook stilte, op een bank tegenover de Stadsdeelraadfontein.

Waar ben je als je denkt? En waar komt toch die urgentie vandaan om de werkelijkheid te verdubbelen, op papier, op doek of op een rotswand? In zijn weergaloos aanstekelijke De Om toont Otten zich wederom een briljant essayist.

Gods wegen – Marijke Schermer

In Gods wegen loopt Marijke Schermer stukken van het Brabantse Kloosterpad. Op haar weg vergezellen zuster Cornelia, pelgrims Linda en Belinda en priorin Maria Magdalena haar. Ook wandelt ze een stuk met haar moeder, die als jong meisje naar de kostschool van de Zusters van Liefde werd gestuurd, en daar geruisloos leerde huilen.

Wat maakt iemand tot een personage? vraagt Schermer zich tijdens het wandelen af. Wat ziet een schrijver als ze wandelt? En wat heeft ze gemeen met iemand die het leven in een religieuze orde verkiest boven het leven daarbuiten? Met haar adembenemend trefzekere zinnen neemt Schermer je mee in haar onderzoek naar herinnering, feit en fictie, en waarnemen en scheppen.

OORschot met Lieneke Frerichs

Voor de biografie van Nescio kreeg Lieneke Frerichs toegang tot het archief van de familie. Uit talrijke niet eerder gepubliceerde documenten schetst zij een fascinerend portret van de gecompliceerde man achter de schrijver Nescio. Ze laat zien hoe zijn verhalen, ‘De uitvreter’, ‘Titaantjes’ en ‘Dichtertje’, een basis hebben in zijn eigen leven: zijn jeugd, zijn idealistische jaren, zijn verliefdheid op zijn latere vrouw, het gezinsleven en zijn carrière van kantoorbediende tot directeur. Hij maakte een maandenlange zakenreis door Brits-Indië, waarvan hij in brieven verslag doet. De vele brieven aan zijn dochter in Groningen geven een beeld van Amsterdam in oorlogstijd, het leven tijdens de hongerwinter en van de jaren daarna, toen hij eindelijk kon doen wat hij het liefste deed: zwerven door Nederland. 

In deze aflevering van OORschot vertelt Lieneke Frerichs hoe ze uit al dit nieuwe materiaal haar boek heeft gesmeed, en hoe ze als het ware de dialoog met Nescio zelf is aangegaan.

Nescio. Leven en werk van J.H.F. Grönloh is verkrijgbaar bij de lokale boekhandel, of online te bestellen.

Deze aflevering werd gepresenteerd en geproduceerd door Ignace Schoot.