(Sander Kollaard): een wijze pluk-de-dagroman

Sander Kollaard beschrijft op een verfijnde manier een zaterdag uit het leven van Henk van Doorn, 56, IC-verpleegkundige, alleenstaand. Hij wordt wakker, ontbijt, laat de hond uit, doet boodschappen, enzovoort. Toch is het geen doodgewone zaterdag. Henks hond blijkt ziek. Het dier zal sterven, niet vandaag of morgen, maar binnen afzienbare tijd. Dat gegeven gaat als een sleepnet over de bodem van de dag en haalt het gebruikelijke verdriet naar boven: dat de tijd maar één richting kent; dat we zo kwetsbaar zijn; dat we zo eenzaam zijn, hoeveel liefde we ook vinden.

Henk heeft het grote talent om uit een acuut besef van sterfelijkheid een krachtig carpe diem te putten: leef het leven ten volle. Dat maakt Uit het leven van een hond tot het tegenovergestelde van een verdrietig boek. Aan het eind van de dag zien we Henk, in helderziende dronkenschap, met zijn hond op de bank. Wat was dit voor een dag? vraagt hij zich af. Een reinigende ervaring? Een catharsis? Nee, het was simpelweg een dag, tijd die voorbijging, het leven dat werd geleefd.

Recent verscheen de nieuwe verhalenbundel van Sander Kollaard Levensberichten. Een stokoude koning viert zijn jubileum, maar een duister lot wacht… Een verliefd jong stel ontmoet een overleden schilder in de bossen van Zweden… Een langeafstandsloper rouwt in het gezelschap van Fernando Pessoa…

In deze verhalen krijgt de verbeelding alle ruimte.  Dat roept wel een vraag op: hoe zit het precies met de grens tussen feit en fictie? Waarom noemen we het ene verzinsel literatuur en het andere een leugen? En is literatuur eigenlijk nog van belang in een tijd waarin op veel terreinen de grens tussen feit en fictie verloren lijkt te gaan?

Sander Kollaard onderzoekt in Levensberichten het verhaal zelf. Hij beschrijft de diepgewortelde behoefte om verhalen te vertellen. Homo sapiens is homo narrans: de vertellende mens. Maar tegelijk laat hij zien hoe gemakkelijk we ons door verhalen laten misleiden. Wat betekent dat voor ons begrip van onszelf, van anderen en van de wereld? Deze vragen maken de bundel verrassend actueel.

De Amerikaanse uitgeverij Amazon Crossing (onderdeel van internetwarenhuis Amazon) heeft de vertaalrechten verworven van Stadium IV van Sander Kollaard. Amazon Crossing brengt boeken uit alle werelddelen in vertaling voor de Amerikaanse Engelse en Australische markt.

‘AmazonCrossing introduces readers to authors from around the world with translations of foreign language books, making award-winning and best-selling books accessible to new readers.’

Tijdens een pers- en publieksbijeenkomst in Frankfurt introduceerde Amazon zijn twee Nederlandse aankopen, naast Kollaard wordt ook Annejet van der Zijls De Amerikaanse prinses uitgegeven. Sinds verschijnen zijn Stadium IV 30.000 exemplaren verkocht. Het boek werd in maart 2015 uitgeroepen tot het boek van de maand in De wereld draait door.

‘Er is geen stadium V.’ Met die woorden vat Sarie Vervoort haar kankerdiagnose (niet-kleincellig longcarcinoom, stadium IV) samen. Ze gaat sterven. In plaats van een behandeling kiest ze voor een reis: terug naar het Zweedse Öland waar zij en haar man Barend elkaar ooit ontmoetten, in de zomer van 1968. Het wordt een wonderbaarlijke reis. In het idyllische zomerlandschap waar ze indertijd verliefd werden, moeten ze nu afscheid nemen. Stadium IV is een verhaal over twee mensen die hun liefde in onmogelijke omstandigheden staande proberen te houden.

Uitgeverij van Oorschot is zeer verheugd over de verkoop. Mark Pieters van Van Oorschot:  ‘Amazon maakt het mogelijk een nieuw deel van de wereld kennis te laten maken met dit geweldige boek. Deze prachtige deal is een opsteker voor de uitgeverij, maar natuurlijk in de eerste plaats voor Sander Kollaard.’Bewaren

Stadium IV, de debuutroman van Sander Kollaard werd op de dag van presentatie, 24 februari door het boekenpanel van De Wereld Draait Door tot ‘Boek van de maand’ verkozen. Het ‘Hooglied van de liefde’ zo prees Grietje Braaksma het boek enthousiast aan. De eerste oplage raakte meteen uitverkocht, de herdruk verschijnt dinsdag 3 maart.

‘Er is geen stadium V.’ Met die woorden vat Sarie Vervoort haar kankerdiagnose (niet-kleincellig longcarcinoom, stadium IV) samen. Ze gaat sterven. In plaats van een behandeling kiest ze voor een reis: terug naar het Zweedse Öland waar zij en haar man Barend elkaar ooit ontmoetten, in de zomer van 1968. Het wordt een wonderbaarlijke reis. In het idyllische zomerlandschap waar ze indertijd verliefd werden, moeten ze nu afscheid nemen. Stadium IV is een verhaal over twee mensen die hun liefde in onmogelijke omstandigheden staande proberen te houden.

Sander Kollaard debuteerde in 2012 met de verhalenbundel Onmiddellijke terugkeer van uw geliefde. De bundel werd bekroond met de Lucy B. en C.W. van der Hoogtprijs. ‘De verhalen zijn zorgvuldig geschreven, in een mild ironische stijl,’ schreef de jury. En: ‘De verhalen dwingen de lezer de wereld met nieuwe ogen te zien, hetgeen als het waarmerk van goede literatuur mag gelden.’ Stadium IV is zijn romandebuut.

Cees Nooteboom schreef de uitgeverij over Kollaards debuut: ‘Ik vind het mooi, helder, bedachtzaam proza, misschien niet zozeer fictief als wel meditatief, zeer nauwkeurig, beeldend werk.’

De Maatschappij der Nederlandse Letterkunde maakte zojuist bekend dat Sander Kollaard met zijn verhalenbundel Onmiddellijke terugkeer van uw geliefde de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs 2014 heeft gekregen.

De jury van de Lucy B. en C.W. van der Hoogt-prijs noemt de in 2012 verschenen bundel van Kollaard ‘meer dan een willekeurige reeks autobiografische lotgevallen’ en prijst Kollaards ‘boeiende, maar verontrustende visie op de wereld’.

De bundel bevat dertien verhalen over hetzelfde personage, Erik van Duijn. We leren hem kennen als kind, als student en – inmiddels in Zweden – als vader. Erik kijkt beter dan de meeste mensen en denkt langer na over wat hij observeert. Daarmee verdwijnt alle vanzelfsprekendheid: de betrouwbaarheid van zijn herinneringen, de stevigheid van zijn identiteit, het inzicht in zijn motieven. De verhalen in deze bundel zijn met veel scherpte geschreven in een uiterst heldere stijl, zijn soms humoristisch en zelfrelativerend maar geven steeds in de ruimte tussen de vragen aanleiding tot gedachten over de gang van het bestaan.

Enkele reacties:

‘Ik vind het mooi, helder, bedachtzaam proza, misschien niet zozeer fictie alswel meditatief, zeer nauwkeurig, beeldend werk.’
–Cees Nooteboom, in een brief aan de uitgever

NRC Handelsblad roemde Kollaards Nesciaanse stijl:

‘Er gebeurt van alles bij Kollaard, maar de kracht zit in de Nesciaanse stijl. Zo eindigen de meeste van Kollaards verhalen: onbeslist, maar toch ook met een sprankje hoop. Blijkbaar is er voor allerlei dingen geen verklaring en gebeuren ze zomaar. En dan is het de kunst om het leven te nemen zoals het is en het verleden tot nader order te laten rusten. Dat is ook het advies, denk ik, dat tussen de regels door opwolkt uit dit mooie, sfeervolle debuut: een behoedzaam pluk de dag.’
–NRC Handelsblad, Janet Luis

Parool vond de bundel meesterlijk:

‘Het verhaal En Dassajev verbijsterd achterliet is […] een van de beste verhalen die in de Nederlandse literatuur over voetbal te vinden zijn.

De verhalen van Kollaard zijn levendig, sfeervol en intiem. Je leeft ontzettend mee met Eriks opvattingen en problemen. Dat is meesterlijk gedaan.’
Het Parool, Arie Storm