Dat Polare de deuren van zijn vestigingen ‘tijdelijk’ gesloten houdt, daar ga ik het vandaag niet over hebben. De zwanenzang van de boekhandelsgigant is definitief begonnen, en hoewel er verschillende scenario’s denkbaar zijn, is het maar zeer de vraag of er een bij is dat personeel, winkelend publiek en boekenwereld tevreden kan stellen. De gidsende ster aan het firmament is op een dwaalspoor geraakt.
Dwalen zonder eindbestemming kan een zegen zijn – maar niet voor boekwinkels! – zo laat de film Hiver nomade goed zien. De Zwisterse regisseur Manuel von Stürler volgt een winter lang de schaapherders Pascal en Carole, de laatste herders van de Alpen. Met hun drie ezels en vier honden leiden ze een kudde van achthonderd schapen door het sneeuwwitte berggebied, op zoek naar het laatste gras. Ze reizen zonder doel, te voet, ze kamperen in de wildernis.
In de anderhalf uur die deze documentairefilm duurt wisselen Pascal en Carole alleen de nodigste woorden met elkaar. Carole (28) is bezig het vak van Pascal (53) te leren, de zogenaamde transhumance. Hij leerde die manier van schapenhoeden dertig jaar eerder van Bergamese herders; nu is die eindeloze voettocht zonder richting bijna uitgestorven. Om les moutons van voldoende voedsel te voorzien zijn de honden volgens mij uiteindelijk het belangrijkst, Pascal en Carole communiceren dan ook voornamelijk via hondencommando’s. Au pied is misschien wel de meest gehoorde frase van de film, afgewisseld met Caroles kreet ‘Waarheen, Pascal?!’.
Een passant in de film vat goed samen hoe een herder zich tijdens de winterse transhumance voelt: het geeft je energie en is tegelijkertijd rustgevend. Ook de kijker merkt dat, met name tijdens de overweldigend kabbelende shots van schapen in aangevroren sneeuw, de schaapshonden en, als bonus, de aandoenlijke puppy die ineens vanonder een vest tevoorschijn komt. Op hetzelfde moment dient zich de drang om naar buiten te gaan aan. Na Hiver nomade wil je zelf aan de zwerf gaan, niet per se op transhumance wijze natuurlijk, maar toch op z’n minst als slenteraar door de stad.
Die neiging is onvermijdelijk wanneer je beseft dat Pascal en Carole écht zijn, dat er in Zwitserland werkelijk enkele herders zijn die hun kudde door de winter loodsen, anno 2014. Primitief kamperen bij temperaturen tot ver onder nul en de zorg dragen voor honderden schapen. Die herders zijn kampeerders, wandelaars, veeartsen en vrijbuiters ineen. Vierentwintig uur per dag zijn ze in touw. Wanneer hun werk erop zit, ze het grootste deel van de kudde verkocht hebben voor de slacht, kunnen ze naar huis. Pascal roept elk jaar dat het zijn laatste zal zijn, maar het grote zwarte gat dat de lente is, doet hem elke winter weer op pad gaan.
Mocht het enig nut dienen, dan wil ik hiermee Polare graag een hart onder de riem steken. Zwerven is absoluut geen schande, maar dan moet je wel durven toegeven dat je de weg kwijt bent. Doop die winkels maar om van poolster naar ontdekkingssatelliet. Curiosity en, nog beter, Pathfinder zijn klinkende namen.
