Dagboek
Max de Jong†

1948

Za 28 aug. De hele dag gefigureerd voor die verzetsfilm van filmonderneming Visie, studio in de Zuiderkerk, opperhoofd Max de Haas, productieleiders Evert-Jan Everwijn-Lange en Schoenland, cameraman Peter Staugaard (en Emile natuurlijk, maar die was er niet bij), verder assistent cameramannen en dat aardige scriptgirl. Ik moest mof zijn, we gingen per auto naar Kortenhoef, buitenopnamen, ik heb er de hele dag in uniform gelopen, er zijn twee shots gemaakt, de tweede heb ik eerst een keer verpest door te lachen, maar de schuld lag bij Max de Haas, die niet gewaarschuwd had dat het direct opname was. Evert-Jan werd ziek, zodat ik niet weet of ik nog eens moet komen. Schoenland heeft me een tientje voorschot uitbetaald. Na afloop met Schoenland naar huis gefietst, me het verschil tussen een scenario en een draaiboek laten uitleggen. Tja, en dan dat scriptgirl. Evert-Jan is rijk en is getrouwd met een Italiaanse vrouw, dus z’n vrouw is het niet. Ze heet Jurien. Verder weet ik het niet. Haar gezicht was eigenlijk niet goed, leek iets op Brentano of mevrouw Marsman, had iets in haar gezicht van een juffrouw uit een manufacturenwinkel, was ook iets te goedlachs, maar was goed, had het normale prettig functionerende gezonde verstand en begrip en de volkomen vanzelfsprekende losheid (met haar hoofddoekje en truitje en lange broek) van de goeie vrouwen. Maar ik geloof dat ze mij minder goed vond dan ik haar, ik maakte ook een allesbehalve martiale indruk in mijn Duitse uniform en liep te vaak heen en weer naar de WC en zo.

Enfin, eens zien of ik nog eens opgeroepen wordt. En Mienie eens vragen, hoe het zit met het vertalen van de tekst van films.

Ma 30 aug. Gisteren om twee uur naar bed gegaan. Vanmorgen om acht uur uit mijn slaap gerukt door radiogeweld. Daarna tromgeroffel van het grut beneden en daarna andere radio’s, want Engel heeft de nodige helpers. Hard vertalen, dan ben ik het eerst aan een uitbraakpoging toe.

Vanmiddag gaan zwemmen. Eerst het hele Amsterdamse Bos ten zuiden van de Bosbaan verkend. Je mag bijna nergens zwemmen. Alleen in het ondiepe water van die speelwei en dan nog ergens, maar er was ziekte van Weil, dus naar de Nieuwe Meer getogen, een eindje verder is een goed schiereiland, het is alleen te drassig om te liggen, en natuurlijk geen schaduw, och och wat een getob. Ze moesten die Bosbaan vrijgeven. In de Nieuwe Meer me moe gezwommen. Het was er koud.

Biekorff. Iet Wieringa zat even hardstikke verliefd als een tijdje geleden Gonnie naar Jan P. te kijken, ik keek naar haar, dat zag ze en toen ging ze weg. Greetje Mesdag kwam daarna gezellig met mij praten, wijst wel telkens even op haar vrijer, vertelde me van alles over die film-combinatie, zij is er weggegaan omdat ze er naast stond, Evert-Jan heeft haar weggekeken, heel begrijpelijk. Emile heeft zich deze film laten ontgaan, hij was gevraagd. En Erien Leninga gaat nog voor de winter trouwen met een econoom.

Ja ja. Dat trouwen.

De godganse avond verpest met kijken naar de feestverlichting. En met zwoeligheid, waaraan na de opgedane ervaring geen zin meer te geven is.

Leo Hemelrijk ontmoet, me de telex-machine van het ANP laten kijken. Maar niet meer meegegaan een borrel drinken.

 

Di 31 aug. Vandaag zeer warm weer. Vanmiddag vlotte het werk uitstekend, maar na anderhalve bladzij opeens schrijfmachine stuk. Verdomme – morgen direct naar Hespa.

En toen kwam er een afschrijven van de film, maar dat blijkt alleen uitstel te zijn, want ‘s avonds had Henk G. een dergelijke kaart ontvangen.

De zaak is, dat Evert-Jan ziek is. Dus morgen komt er een kaart die ik kan verscheuren.

‘s Avonds opgetrokken met Henk G. Eerst de fiets opgehaald, toen

bij hem en daarna bij mij gezeten. Hij is zevenentwintig, heeft inderdaad het gezicht van een mannelijke filmster, dat varkensachtige, studeert psychologie, heeft theologie gestudeerd, maar is daar wel behoorlijk op teruggekomen, is hardstikke onbelezen, maar wel geschikt, heeft een meisje buiten Amsterdam, maar is daarnaast op amouretten uit, was al eens een avond met Hilletje uit geweest.

 

Wo 1 sept. Heerlijk uitgeslapen. Daarna naar Hespa geweest. De machine is gerepareerd, voor niets, maar de terugtoets werkte nog niet, opgebeld, daar komt nu morgen iemand voor.

Daarna nog maar een kleinigheidje gedaan. Biekorff niets.

En daarna de hele godganse avond verpest met in de stad te lopen.

Hevige aanval van bronst. Dat moet werkelijk anders, ook al heb ik geen bed en geen geld.

 

Do 2 sept. Vandaag mislukte van alles en nog wat, vandaar ergernis. De reparateur is naar de schrijfmachine wezen kijken, meteen schoon laten maken. Hij tikt overigens nog zwaar, iets met het lint geloof ik.

Vanmiddag één bladzij vertaald, vanavond ook één.

Brief van Anita. Uitnodiging om in Groet te komen!

Biekorff. Ik maak Jan P. het charmeren onmogelijk. Hij hééft Joop Franken.

Gesprek opgevangen tussen Joop en hem – beslist over mij. Hij: ‘zijn toon bevalt me niet.’ Zij: ‘ja, hij waarschuwt.’ Hij: ‘ja, dat is nu niet erg. Maar als in september de nieuwe mensen komen en hij gaat dan allerlei dingen rondstrooien.’ Zij: ‘ja, dan moet je er een eind aan maken.’ Hij: ‘Jan Hen.’ – Ik vermoed dat het kalf al verdronken is, en dat hij van plan is, mij er af te slingeren, voor zulke dingen neemt hij de tijd.

 

Vrij 3 sept. Rudie Mossel ontmoet. Verwacht in december een baby. Wordt volgende week al leraar aan het Kennemer lyceum en gaat als hij een huis kan krijgen uit Amsterdam weg. La Nausée kan hij níet kwijt: niet aan Contact, Stols, BB, Meuhl., van Oorschot.

Fiets naar Utrechtse dwarsstr. gebracht, kettingkast naar Achtergracht gebracht, die brengt Tenger morgen naar Utr.dwarsstr., tussen twee en zes fiets halen.

En toen had ik geen fiets en de tramloop was hopeloos gestremd door allerlei optochten.

Die Groningse Ina ontmoet, getrouwd met Ton Lutz. En toen Selma ontmoet en een heel eind mee opgelopen en zij maar praten over haar gigolo. En omdat de trams toen nog niet liepen, maar vroeg naar de Biekorff gegaan.

O ja, ook nog brandstoffenformulier gehaald, na eerst door een optocht opgehouden te zijn.

 

Zo 5 sept. Van Oorschot gebeld. Had van de aanvraag nog niets gehoord. Deed heel geschikt. Deelde me het adres mee van de kamer van Joep Barneveld, die vrij komt.

‘s Avonds naar Paula en Bruno geweest, die vertaling van Alain Fournier gehaald, Bruno ging naar de bioscoop, ze leven van het beetje geld dat Bruno met zijn ijzerwaren verdient, bovendien is het geen blijvende verhouding. Ik heb inderdaad rottig gedaan van dat ze dat boek waarschijnlijk niet terug zouden zien, maar het is ook zo’n rotkind.

Daarna me geschoren en naar die kamer van Joep Barneveld geweest, hij was er zelf niet, maar de hospita heeft hem laten zien, het was niets, fabriek naast. De rest van de avond geslenterd in de verlichte stad, iets meligers is er niet. Twintig blz (10%) van Alain Fournier gelezen.

 

Di 7 sept. – za 11 sept. Vandaag volgens de plannen vertrokken voor de logeerderij in Groet.

Eerst naar de Vondelstraat. Maar door de verkeersopstoppingen in de binnenstad was ik net te laat en Anita al weg. Dus naar het Centraal Station, waar Anita op haar eentje op de trein zat te wachten, die er nog lang niet was. Hier vernam ik, dat Marcel tot zaterdag helemaal weg was, op reis voor de zaak, en ik dus met Anita alleen.

Ik vernam ook, dat Ursel Sinzheimer verloofd is, en wel met een jongen van de Volkshogeschool in Bergen, Libbe Posthuma geheten. Ik vernam voorts dat na onze bekeerling Henk Zwerus ook Hans Engelman een vrouw heeft. Ik ben dus van dit milieu de allerlaatste, die niet getrouwd is. Misschien ben ik toch heel gewoon mijn leven aan het verknoeien. Je schijnt er onder door te moeten.

In Groet trof ik drie jonge gezinnen aan, te weten dat van Anita, dat van Noekie Raedecker en Mies Wenckebach en dat van Chris van Geel en Laura Meursing. Met Noekie Raedecker en Mies Wenckebach betrekkingen van de meest uitstekende aard aangeknoopt, maar die Noekie is een slome en bijkans achterlijke jongen, al is hij dan een zoon van de oude John, van wie hij alleen het Amsterdamse accent heeft. Op zijn atelier geweest, presteert niets, een paar beesten. Mies Wenckebach daarentegen is een vrouwtje dat volkomen op peil is en dat weet.

Verder Chris van Geel, getrouwd met Laura Meursing, dat kind is goed, er is een baby. Zij wordt natuurlijk het slachtoffer, maar de schuld ligt dit keer bij haar ouders, die het huwelijk geforceerd hebben, niet bij hem. Ik heb hem nooit willen kennen, maar hij deed de eerste stappen van toenadering, en zo zijn de tweede en derde dag Chris van Geel en ik broederlijk wezen zwemmen en ik heb ook nog een halve nacht op zijn kamer gezeten. Ik heb hem de nodige venijnigheden toegevoegd, maar hij at uit mijn hand. Alles is bij hem show, hij heeft geen eigen oordeel, het is een van mijn typische gevallen van domheid (zoiets als Evenhuis), verder is hij inderdaad wat Emile zegt een slingerplant, alleen de merkwaardige bisexuele spanning valt te loven.

Overigens waren niet de hoofdzaak Miesje Wenckebach of Chris van Geel, maar de duinen en de zee.

Maar nu Anita. Ze was niet te bewegen tot gezamenlijke wandelingen, dat was algauw vastgesteld. Krampachtig monogaam. Haar huwelijk is een compromishuwelijk, iedereen spreekt dit uit, maar zij klampt zich vast aan de monogamie en zwijgt in zeven talen over haar diepste ge-voelens. Ze heeft me niet recht aangekeken, in tegenstelling tot het ogenspel van vroeger.

De eerste en de tweede avond ben ik na tafel blijven hangen en maar gepraat, gepraat, tot het bedtijd was. In die twee avonden was de stemming slecht, zij was kibbelig en protesteerderig, kortom ik kon in mijn uitingen mijzelf niet zijn, ook gaf ze me het gevoel dat ik me encanailleerde, echt zoals het allemaal is, als een stille intersexuele spanning verboden is. Anita, Anita zelf was een halve Sonja van Krimpen. Tegen het eind werd dit merkbaar beter.

Intussen heb ik haar heel wat gezegd, wat ik haar nog altijd had willen zeggen, maar het scheen allemaal opeens nietszeggend voor haar

te zijn. Ik heb geprobeerd haar Friso-wond te verklaren uit de asociale inslag van Friso, maar zij zei, dat zij hem wel een beetje anders en beter kende dan ik. Zij informeerde wel, welke mannen haar type waren, maar toen ik Aad noemde, vond ze dat alleen een vent om eens gezellig mee naar de Zeedijk te gaan, en de andere knaap was ook niets, en toen kon ik opeens geen namen meer produceren. Verder werd ze echt kwaad, toen ik in het algemeen op het kunstenaarsmilieutje afgaf, en nog kwader, toen ik iets zei van haar broer Bob, en ze nam al evenmin, dat ik iets zei van haar onbelezenheid. Ze bleek trouwens opeens wel belezen te zijn, maar waarom praat ze dan altijd over feestneuzen en nooit over die boeken. Kortom ze was kribbig.

Dit was natuurlijk te doorbreken geweest helemaal in de diepte, maar ik heb het juist over mijn polygame inslag gehad, en dat was kennelijk niet van toepassing. Ook heb ik nog mijn geschiedenis met de gezusters Wibaut verteld (zoals ik die aan Bert de Wael en aan Marijke Zwartendijk en aan iedereen verteld heb), maar zij hoorde hem aan en vertoonde verder geen neiging tot constructieve opmerkingen.

Alles samen leidde deze op zichzelf al te klassieke situatie van Anita en mij alleen in dat weekendhuisje en Marcel ver weg tot een niet bepaald geslaagde stemming, maar het geheel was toch nog redelijk, en wie dacht er trouwens aan het een of ander, god, als dit niet eens kon, zo stond zij er tegenover.

Verder vernam ik van Mies W., dat Anita niet was weg te slaan bij Teetje Lauwers, als die er was, en dat was wat je noemt een getapte vent. En tegen het eind verscheen deze getapte Teetje en ik kon me vergewissen van Anita’s verheerlijkte blikken en van haar slechte smaak. En het is toch ook zo, dat Anita met haar belangstelling voor feestneuzen en aanverwante artikelen voor iemand als mij onaanvaardbaar is, want deze Teetje appelleerde precies aan haar meest ongunstige kant.

Overigens is het zeer moeilijk om tegenover een Anita in de situatie, waarin ze zich bevindt, positie te kiezen, dat is wel gebleken. Het schijnt dat je inderdaad alleen maar met vrouwen kunt trouwen of ze links laten liggen, daar tussenin zijn ze toch niet te harden.

Vermeld dient nog te worden, dat Marcel en zij mijn logies betaald hebben, omdat ik hun gast was, de laatste avond, waarop zij naar Amsterdam was, heb ik trouwens in haar huisje geslapen, en dat ze de

laatste dag haar beurs verloor, maar die kwam weer terecht, zodat op dit blijk van gastvrijheid niet terugkomen hoefde te worden. En verder nam ze die beide nachten erg luidruchtig afscheid, zodat ik haar moest vragen niet alleen om haar naam, maar ook om de mijne te denken, een mopje dat ze helaas niet begreep.

Maar het zwemmen in de zee was een verkwikking. Dat moet ieder jaar.

 

Zo 12 sept. Deze zondag was het een radiohel, van tien tot vier keihard continu radiolawaai en laat in de avond nog weer, deze uitbarsting van kabaal verpestte in één dag wat ik in een kleine week vacantie aan rust gewonnen had. Niet lang genoeg kunnen slapen. Alleen de bel gemaakt, die ze weer kapot getrokken hadden. Er was een heer voor me geweest in een auto, met een bril en met papieren (is Geert niet geweest).

 

Ma 13 sept. Acht uur ‘s morgens was ik present bij de studio. Afgelast wegens slecht weer. De titel gezegd: ‘Zij en Wij’ – kan ik een kruik jenever mee winnen.

Dwars door de radio heen uitgeslapen. Naar de Japanse prentkunst geweest.

Vermoeiend.

 

Di 14 sept. Filmerij andermaal afgelast wegens het weer. Na vroegtijdig opgebeld te hebben, uitgemaft. ‘s Avonds naar Geert geweest. Gaat donderdag over een week naar het departement over die subsidie praten! Rutten is veel geschikter dan Gielen. ‘s Nachts Fournier gelezen – 30 blz!

 

Ma 20 sept. Weer een kwartaal van het ziekenfonds betaald. Nou kan ik tenminste blindedarmontsteking krijgen. Door getob met het fietsslotje was ik te laat aan het postkantoor, het slotje laten smeren en daarna museum. Ansichten van Van Gogh gekocht, slechte reproducties, en daarna in een heel verkeerde stemming op de Van Gogh-tentoonstelling rondgelopen.

Nog een keer naartoe en dan heb ik het ook wel gezien.

Geert bezocht, even voor etenstijd. Hij gaat donderdag en vrijdag om 8

uur weg en komt ‘s avonds terug, dus dat komt niet erg goed uit. Even gezegd, dat ik dat sexuologische boek wel wil vertalen, 800 blz., hij vroeg: hoe lang doe je daar over, 3 mnd.? Hij gaat in Den Haag naar Rudie van Lier toe, dat zal toch niet een van die adviseurs van het departement zijn, want daar ben ik vroeger zelf al eens geweest.

‘s Avonds nog steeds die vervelende stemming. De vorige dagen zat ik eigenlijk nogal om een vrouw verlegen – ik, die niet eens geld heb voor een bed – maar vandaag was het wat anders, normale sikkeneurigheid. De avond besteed aan het bijwerken van het door de logeerderij in Groet achtergeraakte dagboek. Verder maar niets gedaan. Ik heb het ‘s nachts koud.

(Een retourtje naar Den Haag kost ook weer drie of vier gulden. Doen of niet doen?)

 

Di 21 sept. Dit keer was ik op tijd op het postkantoor. Dat is de october-chèque van Mali al, die ik daar geïnd heb. Vervolgens geconstateerd dat de kruideniers en melkwinkels dicht waren, ik zat zonder boter. Daarna het jasje bij de kleermaker gehaald. Daarna of daarvoor naar de kolenboer geweest. Mijn bonnen voor twaalf mud ingeleverd. De toewijzingen voor zes mud waren strikt genomen verlopen, dat zal wel gezanik geven. De drietjes kosten f 4,80 het mud. Hij komt vrijdagmiddag.

‘s Avonds niet veel gedaan. Gisteren al onrust in verband met de vraag, of dat uitstapje naar Den Haag er wel of niet af kan. Vandaag is ten gevolge van die verrassing van twintig gulden voor de kolen de financiële paniek volkomen. De enig juiste conclusie getrokken, en terstond weer aan het vertalen geslagen. De schrijfmachine doet het goddank lekker. Straight on dertig bladzij vertalen, dan kan ik naar de AP om nieuw voorschot. De drie nachten, benodigd om Le grand Meaulnes uit te lezen, er daar tussendoor afnemen.

 

Wo 22 sept. Vandaag te kort geslapen en daardoor te moe in mijn hoofd om naar Vincent te gaan. Nu is het programma in de war. Om twaalf uur de consumentencredietbonnen tegen nieuwe ingewisseld. Vijftien gulden, daar kan net het overhemd vanaf, dat voorondersteld is voor de dansles. Toen naar Erasmus geweest, maar die antiquarische Morceaux choisis van Proust was weg en de nieuwe te duur. Vervolgens naar huis geweest om te eten.

Daarna naar die antiquair, voor zes gulden een zootje oude gordijnen gekocht.

Biekorff! Dat wel leuke kind zat op haar eentje aan het tafeltje, waar gisteren Jan P. en ik zaten. Ik heb geen notitie van haar genomen (schroom) en ben aan het middentafeltje gaan zitten, waar Jan P. tegenover me kwam zitten. Jan P. heeft haar ook in de gaten, maar ik ben hem een slag voor, even doorbijten nu, dan ben ik er het eerst bij, net als bij Hilletje en Mienie. Ze vertrekt altijd direct nadat ik binnen ben.

Toetasten.

 

‘s Avonds naar Hanny geweest. Met Walter IJzerdraat geschaakt en de hele avond blijven hangen. Hanny ziet er vreselijk beroerd uit, nu ze dat couveusekind heeft. De gordijnen bij Hanny gebracht om te naaien en een rijksdaalder vooruit betaald. Vrijdag halen, zaterdag is ze uit.

Thuisgekomen, alleen om het gebaar nog even een halve bladzij vertaald, de machine ging weer zwaarder.

 

Do 23 sept. Van half vier tot vijf nog weer eens op de Van Gogh-tentoonstelling geweest. Ik ben altijd zo laat, heb ze weer bij kunstlicht moeten bekijken.

Biekorff. Vrij vroeg. Heb aan het leuke kind gevraagd: ‘Kan ik die crapaud even pakken.’ Zij: ‘Ja neem maar.’ Ben er mee aan het andere tafeltje gaan zitten. Weiter nichts. Zij is altijd te vroeg weer weg.

Ze is natuurlijk niet zum heiraten, maar ik wil er voor Jan P. connectie aan hebben.

Ik heb te weinig slaap gehad om te kunnen werken en het is ook zo koud – maar denk toch aan dat geld, dat geld. Eén bladzij vertaald.

 

Vrij 24 sept. Om zeven uur opgestaan. Met de auto van Geert mee naar Den Haag geweest. Ik in het Mauritshuis die Vermeer uit Engeland bewonderd.

Doodop van de slaap. Geert intussen op het departement over die subsidie wezen praten. Reinink wou wel, ging een maand weg, het verzoek moest gericht worden tot de ambtenaar Michael, er moest precies opgegeven worden voor welke speciale studie, dan kon er eventueel

f 500 direct en nog eens f 500 bij inlevering van het getikte manuscript verstrekt worden. Ik kan geen speciale studie opgeven.

Ik lag om van de slaap, maar heb nog op de kolenman zitten wachten, vergeefs natuurlijk.

 

Ma 27 sept. Podium gelezen, naar de barbier geweest en Mels de Jong gesproken, een eind met hem opgelopen, allerprettigst.

Biekorff. De meisjes, Iet Wieringa en Mary van den Berg keken mekaar aan op een gegeven moment. Dat kind zat er. Zowel jaap Hijmans als Bert de Wael waren terug. Met Jaap naar een kamer wezen kijken, bleek te zijn bij Van Oosterom, met wie ik vroeger al eens een incident gehad heb. Was weer mooi.

Naar de Hamlet-film geweest, moeilijk te volgen, nog eens heen.

 

Di 28 sept. Om zeven uur kwam de vuilnisman de ouwe rommel halen, hij is niet terug geweest om de kistjes. De heer Baars met zijn fijne zenuwen last van mijn sten en mijn voetstappen, produceerde protestlawaai.

Daarna heerlijk uitgeslapen en diep gedroomd. ‘s Middags voelde ik me prettig. Niets gedaan. Om vier uur kwamen de kolen. Hanny had de gordijnen klaar. Haar nog een tweede riks gegeven en hiermee beschouwt ze ook de spons gehaald over die oude schuld van vijf piek.

De Baarzen reageren op nachtelijk machinegetik met belgetrek. De ene rel na de andere!

 

Woe 29 sept. De bel was weer gemold. Geremonteerd. Nog een beetje geslapen. Er uit gebeld door de jeugdige Arthur Baars. Die verpeste bladzij van gisteren opnieuw getikt.

 

Do 30 sept. En weer is de draad van de bel doorgeknipt!

 

Vrij 1 oct. Huisbaas was er. Verteld van dat doorknippen van de belledraad. Maar hij kan ze er niet uitkrijgen. Tabaksbonnen verkocht en nog een uurtje geslapen.

 

Za 2 oct. Een vreselijk belangrijke dag. Eerst naar Geert geweest, om de brief aan Michael op te stellen. Voorgesteld:

a) een verhandeling ‘De kunst van het lezen,’ waarin leesnotities verwerkt zullen worden.

b) bundel essays over o.a. De sexuele revolutie en de literatuur en Voor en tegen van de democratie.

c) onder de ‘speelse’ titel Van Mei tot mij een bloemlezing uit de Nederlandse lyriek.

Ik heb iets gezegd van me met een uitgever encanailleren! Ik ben een kaffer!!

Hij zou de brief ‘s middags wel versturen, als hij het maar gedaan heeft, hij zegt van wel. Ik heb twaalf Heet van de naalden op rekening meegenomen en De valse munters. Er komt een meisje van 18 jaar bij hem werken, Renate Rubinstein.

In de binnenstad Morriën tegengekomen, die kun je daar zaterdagsmorgens altijd tegenkomen. Even mee gepraat, Criterium ging nog door. Toen naar het onderhoud met moeder. Ik was op die afspraak afgelokt door het in het uitzicht stellen van een overhemd. In werkelijkheid kwam ze, ongeneselijk actief, uit Bergen. Jaap mag me die f 25 per maand niet meer geven, ik krijg ze nu weer van haar, f 25 gehad, ze heeft me 250 keer gezegd dat ik mislukt was, dat is dus een dubbeltje per keer.

Mali had gezegd, laattie zelf die meubels verdienen en dat geroddel over de ouwelui beviel haar ook niet.

Doodmoe van het gekibbel en het getegenspreek en gedram van je wordt onderhouden heb ik haar tenslotte op de tram gezet.

Toen, moe als ik was, in een park dat typetje uit de Weteringdwarsstr. met die grote hond tegengekomen, die zomaar een heel gemoedelijk gesprek begon.

 

Ma 4 oct. Stemming beneden peil, bestaansangst groot. Het bed is doorgezakt, dat van Japie krijg ik toch niet en dat van Jan en Aleid is ook een rotding, dus repareren met ijzeren draadjes om die balk heen.

Kachel gezet, elleboogjes van mevr. Beek brachten uitkomst, maar hij trekt niet!

 

Di 5 oct. Laat naar bed gegaan en laat opgestaan. Brief van Jaap: hij wil wel stilletjes met die f 25 doorgaan! Een uur over nagedacht.

Woe 6 oct. Door het niet willen branden en ook niet willen uitgaan van de kachel pas om zeven uur naar bed. Lijdensgeschiedenis. Om 11 uur ‘s morgens weerklonk getimmer, om 1 uur opgestaan. Nou staat de fiets weer telkens leeg. Ventiel losgeschroefd.

Geert. Die brief aan Michael was volgens hem nog dezelfde dag in zee gegaan. Gide betaald. Oordeel Vasalis over Heet van de naald nog niet bekend.

En die kachel maar roken.

 

Do 7 oct. Kachelsmeden e.d. af geweest en op het dak gezeten. Het enige wat tot nu toe vaststaat, is dat het geld gaat kosten.

Met Tine opgelopen, wou niet mee naar mij, eigenlijk maar goed ook. Kachel dee het half. Eén bladzij vertaald.

 

Vrij 8 oct. ‘s Middags tegenwoordig ook concert, maar ze schijnt alleen maar ziek te zijn.

Uiteenzetting met mevr. Baars! Ik geklaagd over het losdraaien van ventiel en fietsbel en zo en zij over machinegetik en nachtelijk lawaai. Haar man wou al naar de politie en je zou bijna zeggen, dat ze aan die huisbel onschuldig was.

Biekorff: niemand. ‘s Avonds twee blz. gedaan in twee uur, ondanks rokende kachel.

 

Za 9 oct. Radio keihard, van half elf tot half vijf, met behulp van oorwatten geprobeerd nog even te slapen, vandaar nu pijn in mijn oren. ‘s Avonds stilte, derhalve lief gewerkt, twee blz. gedaan.

 

Zo 10 oct. Hels radiolawaai, om een uur of tien begonnen. Ik ben zo moe – ik heb zo’n hoofdpijn. ‘s Avonds ook nog weer. En bovendien de hele middag tromgeroffel van de kleine jongen beneden.

De enige doeltreffende wraak nemen en vier volle bladzijden vertaald, een record, goed zo.

 

Di 12 okt. Halfdood van het radiogedender. Enfin, eens zal die griet toch wel weer beter worden. Eén blz., die niet goed was, overgedaan.

Biekorff. Naast Iet Wieringa gezeten, Jaap Hijmans zei: ze is verliefd op iemand. Duco had zich verloofd. Met de fiets aan de hand naast

Jaap Hijmans tot de Vijzelgracht gelopen. Toen post opgehaald op de Nic. Witsenkade. Daarna naar de schoorsteenveger geweest in de Van Ostadestraat. Die komt nu morgen. Toen in een abominale stemming nog even op het bankje voor mijn huis gezeten en toen ik de Engelen zag vertrekken, naar boven gegaan. De fiets stond tegen de rug van het bankje. Al of niet de trap op gehesen.

Daarna nog even lopend naar de telefooncel geweest om Selma te bellen, dat ze juffrouw Simons moest waarschuwen, dat er een dozijn brieven voor haar op de Witsenkade lag, maar Selma was er niet. En vervolgens voor het nacht was nog één blz. vlot gedaan.

 

Woe 13 oct. De fiets is gestolen!!! Waarde f 75, – Ik heb hem gisteren naar boven gehesen, of buiten tegen dat bankje laten staan. Als ik hem binnen gezet heb, valt Baars of zijn knecht in de termen.

Tegen vijven kwam de schoorsteenveger. Ik zit op het kanaal van Baars. Schoorsteenveger komt maandag een nieuw gat maken voor een gulden of vijf.

Fikse ruzie met Baars. Hevig gescheld op de trap, want zijn kinderen draaiden niet aan ventieletjes. Hij schijnt ook al eens op een avond naar boven gekomen te zijn om te keer te gaan, maar ik was er niet. Intussen de hele fiets kwijt.

‘s Avonds Baars bijgetrokken. Van de schrijfmachine had hij nou met dat kussen geen last meer. Zaterdagmiddag komt hij dat gat in die schoorsteen maken. Pas op, dat hij er geen brandbaar dammetje in legt. Nu kunnen we dus de bel weer aanleggen. Maar radio Engel blijft.

 

Do 14 oct. Nu die fietsendiefstal ook nog, ik kan niet meer werken, je ziet hoe noeste vlijt zichzelf beloont, ik ben over de streep en kan naar de AP om af te rekenen.

Naar de AP geweest. Hij wou eigenlijk nu eerst een stuk zien, om op zijn gemak te beoordelen, maar ik ben onmogelijk, dit drong eerlijk toen ik buiten stond pas goed tot me door, hij heeft het maar opgegeven. Als ik op tweederde ben, nog eens heen, maar mooier zou zijn om het hem in één ruk te flikken.

Nog f 100 opgenomen. Ik heb nu gehad f 225, – en krijg nog f 150,-. Eventueel op tweederde honderd en als het af is nog vijftig.

Op het Waterlooplein gelopen, op zoek naar de fiets. Opschudding gewekt, door de politie te halen bij een andere, waar iets mee was.

Biekorff. Vijf weken achterstand betaald. Met die electrotechnische kletsmeier gepraat over radiostoringsapparaat. Ging met een meetzendertje, maar tegen radiodistributie was geen kruid gewassen, als je tenminste van de kabel af wou blijven.

‘s Avonds Mienie op bezoek. Met Krisha een hopeloos getob, hij is niet echt verliefd op haar, het is nu dan uit, maar ze praat nergens anders over. Ze heeft iets gehad met een zeeman, als je haar zo hoort een vrij serieuze vent, maar de schrik slaat je bij Mienie altijd om het hart.

 

Za 16 oct. Radiolawaai verschrikkelijk. Moe en geradbraakt opgestaan. Naar de Overtoom geweest maar ook daar geen fiets. In de Jordaan eentje kunnen kopen, een rotkar, voor f 40, is met lamp f 55, en de voorvork?

Baars heeft de schoorsteen gemaakt, een kleine twee uur lang heb ik hatelijke toespelingen aan mogen horen.

Paula. Bruno gaat denkelijk binnen afzienbare tijd bij haar weg en zal dan denkelijk het bed nodig hebben. Ik kan het intussen lenen, niet kopen. Als het wat is, met die kop. Het staat bij mej. Tikkel, Reinwardstr. 1, lijn 10.

 

Zo 17 oct. Radio, radio, radio!! De hele dag, al vroeg begonnen, keihard.

Naar Reinwardstr. 1 dat bed van Paula wezen kijken. Dinsdagmiddag kan ik het halen. Het is een oud rotding, die kop moet er af en het moet overtrokken worden want de juffrouw was weliswaar christelijk maar had puistjes, maar dan was het ook wel bruikbaar.

Biekorff. Dat kind was er, maar ik kwam tussen niets dan kerels te zitten. Hilletje kwam naar me toe en moest me spreken!

‘s Avonds. Bij Hilletje geweest. Tientje terug betaald. Zij wou me vertellen, dat ik zo’n zoutzak aan het worden was – meisjesachtig noemde zij het. Ik me verweerd. Deze aanval wordt door mij buitengewoon gewaardeerd, maar bon mots vinden bij haar geen weerklank, en dat verwekt hoofdpijn. Wel eens goed nagaan of er bij haar toch geen verdrongen verliefdheid zit. Zij zit drie maanden alleen in dat huis!

Ma 18 oct. Vanmorgen een half uur gehuild, omdat ik weer vroegtijdig en zonder uitgeslapen te zijn op moest staan voor de radio – nu kan ik vanmiddag niet naar de kunstschatten toe.

Naar het Centrum geweest. Parool van vrijdag gekocht. Weininger gekocht voor zeer redelijke prijs. Naar Zuid geweest om postwissel te innen. Bij die musicus (Herne) geweest voor kamerruil, zijn kamer is te duur, bezoek ook geen succes. Raamadvertenties langs gelopen, niets bij. Werkelijk ernstige hartkramp. Nog een uur gelegen.

Ergens een fiets bekeken, maar de voorvork was doorgeroest.

 

Di 19 oct. Vanmiddag kwam Aad om me te helpen met het bed, maar had maar een kwartiertje tijd.

Fiets Rijnstr. wezen bekijken. Uitstekend! f 65,-. Is het waard. Mevr. Engel is nog maar steeds overdag thuis.

Met een opgepikt verhuizertje op het bed afgeweest. Kon de trap niet af. Schade twee gulden. Door een ander met een takel uit het raam laten zakken. Komt het morgen om tien uur brengen!

 

Woe 20 oct. Sinds maandag ernstige hartkramp. En die radio maar spelen.

Vanmorgen promt om half elf kwam die verhuizer met het bed. Met enorme inspanning via de derde verdieping boven gekregen. Kosten f 7,- (samen f 9,-).

Pijn in de hartstreek. Toen kwam Bert. Is al vaker aan de deur geweest. Bert was uitermate behulpzaam, heeft de kop voor me van het bed gezaagd, waar ik geen kracht meer voor had.

Mevr. Engel is nog steeds ‘s middags thuis. Radio dus! Moet dat gescheld van mij op haar wel gehoord hebben.

Op straat weer iemand zien doodrijen. Twee keer in één week.

Half zeven kwam Paula binnenvallen. Ik was zo onbeschoft geweest tegen die mensen van dat bed. En ik weet van niets, helemaal niets. Dit is vervelend, vooral tegenover Bruno.

‘s Avonds. Even flink gespijkerd. Bijaldien eerst gematigde klacht van Baars in persoon en toen geenszins gematigde klank bij monde van zijn knecht, die kwam vragen of hij een paar spijkers in mijn hersens moest slaan. Och ja, het plebs. Het was half tien.

Za 23 oct. Naar Ouderkerk gelopen. Dat zal nog helemaal niet meevallen, om daar een optrekje of zo geplaatst te krijgen. Die boomkwekerij is nog het best en de overkant van de Amstel. Uit nieuwsgierigheid even buiten Buiten-Amstel aangelopen, eigenaar was Van Dam van de Sarphatistraat, in het koetshuis er naast zaten huurders, het buiten zelf had geen interieur en diende als stal (!), bouwverbod en zo, ‘beneden de vijf ton begint u niets’ (!), gezegd, dat ik die niet had.

Bij Kirchner gezeten de rest van de avond. Gevraagd, of hij soms een kamer wist. Een adres gekregen, dat veel leek, maar niets was.

En hoe moet dat nou? Ik durf niet te beginnen met werken vanwege de radio en er zijn geen kamers.

 

Zo 24 oct. Biekorff. Tegenover Hilletje gezeten aan een tafel met niets dan lullen. Dat andere kind ging weer vroeg weg. Tenslotte met een klooi in gesprek geraakt, die architect was, en mee naar zijn huis gegaan. Die vertelde me, dat die landhuisjes op wielen snert waren, maar raadde me aan een oude directiekeet te kopen, de enige manier om aan een bouwvergunning te ontspringen. Tegen hem over politiek geouwehoerd en over zijn katholicisme, maar hij vond al dat nadenken maar vermoeiend.

 

Ma 25 oct. Vanmorgen weer radio-gejank. Vanmiddag een beetje opgeruimd en me onderwijl in angst en beven afgevraagd, of misschien Engel nou weer naar haar werk was of niet. Toen overhemd naar wasserij in Rijnstraat gebracht en vervolgens naar de Bijenkorf geweest. En ja hoor, daar stond ze weer achter haar damestasjes, en die twee weken ziekte waren dus een boze muzikale droom, ze heeft geen ontslag genomen en ik kan tenminste weer ‘s nachts werken en ‘s morgens uitmaffen, alleen de weekenden moet ik afschrijven.

 

Vrij 29 oct. Biekorff. Dat ene kind zat alleen. Er resoluut bij gaan zitten! Dat moest maar eens. Haar over haar werk laten praten. Ze is secretaresse bij een mr. Grote, secretaris van de vakgroep Verlichting. Schijnt er volkomen op haar plaats te zijn, vindt het leuk organisatorisch werk, leeft er in, arbeidsethos, door en door maatschappelijk ingesteld. Ze maakt overigens een buitengewoon prettige indruk, al is

het niet om verliefd op te worden. Ze draagt trouwens een verlovingsring en holt altijd zo hard mogelijk weg. Ook nu.

Ik kleef een beetje aan Jaap Hijmans. Deze deelde me mee, dat die Els een bleu meisje van de verkeerde school voor maatschappelijke werksters is en een verloving met een zeeman uitgemaakt heeft, omdat hij met haar naar bed wou. Het omgekeerde lijkt me een geldiger reden.

En op de Amsteldijk kwam Stans voorbij! Altijd van achteren en altijd, als ik net in mijzelf loop te praten.

Le grand Meaulnes uitgekregen! Dat gebeurt ook niet alle dagen, dat ik een heel boek uitkrijg. Dat is dan toch maar de vasthoudendheid, die zich loont.

 

Vrij 5 nov. Me eventjes vreselijk overstuur gemaakt. Mevr. Engel bleek namelijk weer thuis te zijn en de radio aan te hebben staan, maar het was maar voor één dag.

En ‘s avonds een radicaal besluit genomen en het eens met een ander eethuis geprobeerd! In de Rustenburgerstraat. Op de Biekorff wandspreuk: ‘Ik ben u een schild, uw loon zeer groot’. Hier wandspreuk: ‘De meester is daar en Hij roept u’. Dus dat blijft hetzelfde. Weekkaart genomen. Het is er een hopeloos kleinburgerlijk stelletje, maar die Kneulman, die er met vrouw en schoonzuster de leiding heeft, kende ik.

 

Za 6 nov. Kort geslapen. Ik was te laat voor de Overtoom voor die fiets (4 u.). Gegeten bij Kirchner in het Vette hapje, veel te weinig en veel te duur, dat had ik helemaal niet gedacht, nooit weer!!

 

Vrij 12 nov. Vannacht vroeg naar bed gegaan en laat opgestaan. Een paar keer opgeschrikt door angstgedachten aan intriges en bemoeiingen van mijn ouders, maar niettemin goddelijk uitgeslapen.

 

Za 13 nov. Gegeten bij de ATVA – niet weer doen! Als je alleen aardappels, groenten, jus neemt, kom je wel voor een gulden of f 1,25 uit, maar je krijgt zo goed als niets. Daarna de binnenstad ingelopen. Iet Wieringa en Hilletje tegengekomen, maar alleen gegroet en doorgelopen. Ik word gek van het denken aan mijn ouders, die toch weer

op komen zetten. Mismoedig thuisgekomen. Trammen is duur. Briefje aan Sjoerd getikt en gepost. Oude kranten die waren blijven liggen, doorgewerkt. Het is toch weer laat geworden. Bang voor de radio morgen vroeg. En de kachel gaat altijd na een paar uur uit, doordat ik niet kan porren ‘s nachts en door die verdomde eierkolen. En als ik bij donker naar bed ga, schrik ik telkens wakker van die lamme muizen.

 

Ma 15 nov. Een paar uur te kort geslapen. Voor de vierde en laatste keer naar de Münchense kunstschatten geweest. Nog een paar aardige dingen ontdekt, waar ik vorige keren overheen gekeken had.

Gegeten Rustenburgerstraat. Hopeloos geval, voor vrouwelijk christelijk kantoorpersoneel opgezet. Alleen die Kneulman, die de leiding heeft, is goed. Toch iets gezegd over kunstmatige bevruchting van ouwe vrijsters, wat hij wel maar zijn vrouw minder waardeerde.

 

Zo 21 nov. Bij wijze van experiment voor geslapen. Zo ontloop ik inderdaad de radio van hiernaast, maar daartegenover een indrukwekkend lawaai van andere oorsprong. Verkeerslawaai van buiten, hol klinkende voetstappen naast me en onder me om de vijf minuten roemelde-boembèè. Dat laatste natuurlijk juist de zondag, waar het om gaat. Zodoende eigenlijk niet geslapen, maar gek genoeg toch stevig gedroomd, waaruit volgt, dat het toch zenuwkalmerend was.

 

Het etensprobleem de weekenden practisch onoplosbaar! Dit keer gegeten bij de Gulden Bal, Elandsgracht, niet duur, pl.m. f 1,25, maar veel te weinig, ik kon wel drie zulke maaltijden op. Daarna nog geweest naar de nette Ruteck’s cafetaria in de Kalverstraat, nog iets van twee kwartjes gegeten, wat in evenveel happen op was, en de schotels van een gulden daar zijn ook niets.

 

Ma 22 nov. Weer voor geslapen, die ruit moet dicht en het licht moet gedempt worden. Om kwart voor negen uit bed gebeld – het was belletje trekken! Om 12 uur weer – een van de kinderen Baars kwam net de trap op.

Om half twee nog eens – toen was het de emmer en het teiltje van Mali.

Door dat belletje om kwart voor negen mijn hele dag verwoest, een paar uur wakker gelegen.

Net toen ik weg moest kwam Paula, was bang dat ik het bed zou verkopen en wou er geld voor hebben en keek lelijk omdat ik haast had.

Jaap Hijmans was in de Rustenburgerstraat. Prettig. Ik een beetje geexalteerd zitten praten. Aan het tafeltje zat ook nog een meisje. Hij blijft er een paar weken eten. Met Jaap naar dat filmje van Maurice Chevalier geweest, viel tegen. En toen verdomde mijn kachel het om nog even te branden, een uur zitten tobben, weer een uur later begon hij uit zichzelf.

Van werken natuurlijk geen sprake. Dat belletje trekken vanmorgen was raak!

 

Di 23 nov. Er was een brief van Kees Nierstrasz over een aannemer, die een directiekeet te koop had voor alles en alles f 5500. Veel en veel te duur.

Die aannemer opgebeld. Intercommunaal uit een celletje. Een succes: eerst gehannes met een meneer, die geen dubbeltje kon wisselen, toen gehannes met de telefoonjuffrouw, ten slotte gehannes met de aannemer. Ik vroeg namelijk of ik het ding niet huren kon. Maar hij zei, kopen of niet kopen en dat hij daar niet aan kon beginnen. Verder kon ik de kant van Aalsmeer uitkomen om hem te kijken. Onder zwijgen van zijn kant de telefoon op de haak gehangen en de juffrouw naar haar verlengcenten laten fluiten. Echt knullig, maar f 5500 is ook veel te veel.

 

Woe 24 nov. Vannacht Gide gelezen en daarna maar niet naar bed gegaan, maar doorgedraaid. De hele middag op zoek geweest naar een tweedehands electrisch kacheltje, teneinde bij radiogeweld naar de voorkamer te kunnen vluchten. Bij een bepaalde vent drie keer geweest maar geen gekocht.

Om half zes was ik in het Centrum. Mienie voor de aardigheid afgehaald. Samen wezen eten in de Rustenburgerstraat. Haar daarna nog even mee naar mijn kamer genomen. Haar dat boekje van Ortega y Gasset geleend. Met Krisha is het nu definitief uit, hij heeft een andere vrouw, zij is er nog niet overheen. Met die zeeman heeft ze nog afspraken, maar het loopt toch ook op een eind. Hij heeft in de oorlog wel degelijk slippers met havenmeiden gemaakt!

Dus pas op jezelf.

 

Za 27 nov. Gegeten in het coöperatief restaurant Molenpad. Veel te weinig voor meer dan een gulden. Daarna domweg nog eens wezen eten op de ATVA, heel wat meer voor onder de gulden. Toen was ik ook vol. De ATVA is dus toch het beste nog, maar je moet er alleen soep, aardappels, groente bestellen, geen vlees.

 

Do 2 dec. Vanmorgen even voor het naar bed gaan naar het distributiekantoor geweest, maar ik hàd mijn kaart al gehaald, dat is nu ook tijd verpesten.

Rustenburgerstraat. Net als ik op dreef raak vind Jaap Hijmans het niet interessant meer. Ook geen bruikbare aanspraak.

Om negen uur thuis. Keihard schalde de radio naast me, gemene muziek, permanent. Radeloos de straat weer opgelopen. Naar Mienie, maar die hospita geeft geloof ik altijd niet thuis. Raamadvertenties afgelopen, niets bij, toch nog een paar kamers gekeken doelloos mijn goeie tijd lopen te verlopen.

Om half elf kwam ik weer thuis, de radio schalde nog steeds.

Naar bed gegaan. Morgen komt er weer zo’n dag.

 

Vrij 3 dec. Op een ongelofelijke manier uitgeslapen. Dit divanbed is ellendig hard, bepaald niet goed voor je bloedsomloop.

Bij het RAI-gebouw meende ik Hilletje te zien lopen, die als ze het was deed of ze me niet zag (begrijpelijk) en de kant uitging van, laat ik maar zeggen van Aad.

Naar Mienie gelopen, maar daar geeft de ploerterij steevast niet thuis. Om negen uur thuis. Nou hè, en de radio naast me hè, die speelde keihard hè, ja natuurlijk hè, hi hi hi hi huh. Lou Bandy en zo, die moesten ze doodschieten.

 

Zo 5 dec. Op het voorkamertje geslapen. Om elf uur begon de radio onder me te spelen, maar die van Engel was nog erger. Eigenlijk helemaal niet geslapen. Tenslotte maar opgestaan. Radiolawaai naast me niet te harden. Tenslotte maar de straat opgegaan.

Gegeten op ATVA. Juffrouw verrekte het me om een glaasje water te geven. En ik begin er achter te komen dat naast het voorkamertje een keiharde radio opgesteld staat. Wij zien het allemaal zeer somber in.

 

Woe 8 dec. Postwissel Mali was er, dertig gulden, ze had die teil en die emmer afgehouden. Raamadvertenties afgewerkt, de kant van het Stadion uit. Er is nergens iets ongemeubileerds.

Beek. Hadden gemerkt van het electrische kacheltje. Zal dokken worden. En ze wilden geen stel op mijn kamer hebben. Waar ik mee aankwam eerst voorstellen.

Baars. Klaagden over ganglichtje laten branden. Hadden ‘s nachts last van mij. Gezegd, dat ik last van de radio van Engel had. Vriendelijk aangekondigd, dat ik eens een nacht door zou tikken met kussen er onder. Zij zouden zo nodig kloppen.

 

Do 9 dec. Maar een uur of vier geslapen. Dat bed is te hard, de aderen worden afgekneld. De postwissel geïnd in Zuid en de chèque in het Centrum. Voor plaatsbespreken schouwburg te laat, sluit om 3 uur.

Kamerhuur betaald. Grote slaap en groot chagrijn. Nog heel even getikt. Op de Rb-str. bijna te laat. Je komt er zo mooi vroeg vandaan en dan heb je zo’n lekkere lange avond, en die hele lange lekkere avond naast je de muziekstuwingsmachine van de buren. Vanavond ook weer. Heel vroeg naar bed gegaan, om 10 uur.

 

Vrij 10 dec. Heel vroeg opgestaan, om 6 uur. De hele dag zitten tikken

aan dat excerpt van de Faux-monnayeurs, nog niet af. Weer te laat voor dat plaatsbespreken, vandaag wel voor een gulden vertramd en versnoept.

In de Rustenburgerstraat geef ik aanstoot door een te grote losheid. Dit gaat werkelijk niet met die kantoorbediendes.

Bij Mienie geweest. Gevraagd of ik er nog twaalf en een halve gulden kon lenen tot half febr., ze moest het nog overwegen! Rotbezoek. Krisha had weer gebeld en de zeeman kwam zondag, dat werd overigens niets, want zij eiste oppassen, dan moesten de mannen er ook maar eens iets voor over hebben, zij verbeeldt zich geen middelen te verdragen en het dringt nu pas tot me door, dat daar niet tegen te praten valt. Overigens was alles niet goed wat ik zei. Om half tien moest ik pissen, mocht niet in de wasbak, mocht niet beneden en ik mocht niet naar buiten en dan terugkomen. Dan moest ik het maar een half uur inhouden, want anders zat ik er toch maar tot vier uur. Deed overigens aan zwijgoefeningen, het ging niet vanzelf. Kribbig over dat geldlenen of over mijn niet toeslaan of juist, omdat ze andere kansen had? In ieder geval had ik eigenlijk de deur met een harde klap dicht moeten slaan.

Weer op tijd naar bed gegaan om op tijd op te kunnen staan. In het diepst van mijn dromen treden steevast muizen op.