Bent u een vrouwenhater?
,,Nee, dat ben ik niet. Ik houd van vrouwen. Ik ben een macho. Een misogyn is iemand die vrouwen irritant vindt, de macho houdt ervan dat de vrouw de vrouwenrol speelt. Ik beklaag vrouwen zelfs. Ze proberen te veel dingen tegelijk te doen, dat is vermoeiend. Moeder, vriendin, minnares, professional – nee, ik zou geen vrouw willen zijn.”
Dat is zover als het onderwerp ‘vrouw’ gaat in het gesprekje dat Margot Dijkgraaf met Michel Houellebecq had (nrc 18 mei), naar aanleiding van de roman Onderworpen (vertaling Martin de Haan).
Ik vind dat verbazingwekkend. De vraag, en het antwoord. Dat zit zo. Het oeuvre van Michel Houellebecq overziend neem je een groot risico met deze vraag, een helder antwoord krijg je daar niet op. Het antwoord is dan ook opvallend. Bijvoorbeeld omdat geen van de vrouwen in dit boek meer dan 1 zijn: Moeder, vriendin, minnares, professional. Alleen de mannen proberen dat in zekere zin. Houellebecq is een schrijver met een enorme kloof tussen zijn openbaar persoon, en de denker die hij toch is. Waarom Dijkgraaf dan ook genoegen neemt met zo’n interviewtje en zo’n antwoord is wonderlijk, nog wonderlijker is dat er nauwelijks kranten zijn die overwogen hebben dat dit boek door een vrouw gerecenseerd dient te worden.
In deze scherpe nabije- toekomstroman van Houellebecq laat hij de Moslimbroederschap onder aanvoering van de charismatische Mohammed Ben-Abbas winnen van de oude en de nieuwe Franse politieke partijen. We schrijven 2017-2022. Een grote maatschappelijke omslag is het gevolg. Islam light in modern Europa. Of groot? Ja, een paar doden bij een benzine station, andere prioriteiten in de internationale politiek, maar verder valt het ook wel mee. De vrouwelijke docenten vertrekken op de universiteit waar de hoofdpersoon werkzaam is, hijzelf krijgt ontslag. Geen korte rokjes meer, maar moslimvrouwen kunnen zich binnenshuis nog heel frivool kleden.
De hoofdpersoon praat en denkt over de politieke roerselen en denkt over zijn grote onderwerp: de op latere leeftijd tot het katholicisme bekeerde decadent schrijver Joris Karl Huysmans. Hij beweegt zich net als Huysmans naar een onherroepelijk besluit toe: hij zou zich immers kunnen laten bekeren. Hij heeft aantrekkelijk voorbeelden: goed behuisde intellectuelen met een riant salaris met een ‘rijpere vrouw’ voor in de keuken (de ‘stoofpotjesvrouw’), en een ‘bijna kind-vrouw’ voor ‘andere dingen.’
Er wordt gedronken, goed gegeten, Ben-Abbas is een contemporaine Keizer Augustus, de positie van Frankrijk wordt steeds beter. Zelfs over de Palestijnse kwestie wordt de soep niet zo heet gegeten als ‘ie wordt opgediend. De positie van vrouwen is al met al het enige onderwerp waarin de wereld van morgen onder Houellebecq’s visionaire blik echt verandert.
Met ook nog een geestige argumentatie: polygamie is darwinistisch verantwoord: de sterkere – en bij mensen is dat dus vooral slimmere – man moet zich gewoon beter kunnen voortplanten: meerdere vrouwen derhalve. Onderworpen is griezelig zoals Orwells 1984 het was: het is onthutsend visionair. Niets om je zorgen over te maken. Als man.
Wat vindt een vrouw van dit slechts in schijn geruststellende toekomstvisioen van de gematigde Islam? Het lijkt me toch het grote onbesproken thema van het boek.
(een antwoord kwam een dag later al, zie hier)
——————-
Menno Hartman (1971) was vroeger redacteur van Tirade. Sinds 2008 werkt hij bij Uitgeverij Van Oorschot. Houdt van Houellebecq en had graag ‘idee 43’ in Baltasar Gracians Handorakel en kunst van de voorzichtigheid in dit stukje verwerkt, maar kent zijn beperkingen.
