Het heimweespook fluistert: in Nederland was het beter.
Definieer ‘het’. Wat was het in het moederland, dat me laat geloven dat ik daar hoorde? Een nuchter maar zeer legitiem antwoord zou kunnen zijn: omdat ik er werd geboren.
Mijn echtgenoot keerde na zesenveertig jaar terug naar zijn geboorteland Suriname, hij verheugde zich op deze vakantie zoals hij zich op elke vakantie verheugde, maar met een ding had hij geen rekening gehouden: de geur. Zodra we uit het vliegtuig stapten begon vrijwel elke Surinamer te huilen, de sterke creosootlucht bracht direct en met zoveel kracht herinneringen boven dat niemand het droog hield, op een man na. Pas toen de vakantie voorbij was en we opstegen vanaf International Airport Pengel, op het moment dat de vertrouwde geur begon te verdwijnen, kwamen bij mijn echtgenoot, zelfs tot zijn eigen verbazing, de tranen.
Een paar maanden geleden vlogen wij vanuit Alicante terug naar Nederland, buiten Schiphol rook ik de lucht van uitlaatgassen. We reden naar onze oude woning en parkeerden aan de overkant. Ik wandelde over de stoep, de nieuwe bewoners hadden bijna al onze spullen overgenomen zodat ik de vreemde gewaarwording had dat ik langs mijn eigen huis liep. November, ik huiverde in mijn jas.
“Maar wordt thuis alleen maar thuis als je er weggaat, omdat we alleen door afstand, door een terugkeer, in staat zijn het te herkennen als de plaats die ons ware ik herbergt?” schrijft [1]Nicole Krauss in Donker Woud. Ik bleef staan. Bekeek ik, rillend onder de lantaarnpaal, de plek waar ik hoorde te zijn? Wat bedoelt Krauss met ons ware ik?
Alsof de nieuwe bewoonster voelde dat er werd gekeken kwam ze met gekruiste armen voor het raam staan zodat het nog moeilijker werd om iets van mijn ‘ik’ te ontdekken. Ondertussen slenterde mijn echtgenoot naar de achterkant, ik haalde hem in en samen loerden we over het muurtje naar de tuin en de ramen van de slaapkamers boven. ‘Zullen we gaan?’ vroeg hij na een poosje. Mijn echtgenoot heeft geen last van heimwee. Zonder dat hij er erg in had beantwoordde hij tenminste een van mijn vragen want toen hij terugliep naar de auto hoorde ik hem monter verklaren: ‘Hier valt niets meer te zien.’
[1] Nicole Krauss Donker Woud Ambo/Anthos uitgevers 2017
foto: Jildiz Kaptein
Lia Tilon (1965) debuteerde in 2002 met de roman Huizen van papier bij Uitgeverij De Arbeiderspers. In 2012 publiceerde Uitgeverij Cossee haar roman Zielhond, in 2017 gevolgd door Archivaris van de wereld. Tilon schrijft romans en korte verhalen. Zij blogt over emigratie en de vraag wat heimwee is. Is heimwee wel verbonden met een plek in je leven, of aan het gevoel dat je had toen je je op die plek bevond? En maakt het wat uit?
