Jaarlijks roept een van mijn facebookvrienden in december zijn vrienden op om De Avonden te lezen. Het facebookevent waarvoor hij me heeft uitgenodigd bestaat uit het lezen van een hoofdstuk per dag in de periode 22 t/m 31 december, de dagen die in het boek aan bod komen. In totaal doen er deze keer 35 deelnemers mee, die together apart een poging wagen, ‘verbonden door deze digitale omgeving waar iedereen naar hartenlust kan spuien wat hem invalt rondom Reve’. Afgelopen maandag ging ook ik moedig voorwaarts met De Avonden.
Op de eerste dag was bij anderen de paniek al toegeslagen. ‘IK LOOP NU AL ACHTER’ postte iemand, waarop dan weer werd gereageerd met geinige citaten uit het boek, bijvoorbeeld: ‘Het is tien minuten over drie. Maar de avond kan nog veel vergoeden.’ Er zijn ook deelnemers die het elk jaar maar weer proberen in de hoop dat als ze dit jaar verder komen, ze het op den duur toch helemaal gelezen zullen hebben.
De Avonden is nu eenmaal niet bedoeld als een gemakkelijk boek. De fraaie ondertitel ‘Een winterverhaal’ is natuurlijk ironisch-bedrieglijk en zou volgens mij ook best ‘Een winterverveling’ kunnen luiden. Reve weet immers precies de vinger op de zere plek te leggen: de donkere dagen van het jaar waarin nauwelijks iets beleven valt. In De Avonden worden alle lege uren, hatelijke ouders en beuzelende vrienden met boter en suiker uitgeserveerd door de landerige Frits van Egters. De situaties zijn pijnlijk herkenbaar voor iedereen. Ik begrijp wel dat sommigen een hekel aan dit boek hebben, omdat je met sommige zaken liever niet wordt geconfronteerd.
Voor een generatie die de oorlog meemaakte groeide De Avonden uit tot een lijfboek, hoewel het verhaal geen enkele hoop biedt voor de toekomst. Het geeft juist de troosteloosheid weer, aan de vooravond van de jaren vijftig. Na de eerste paar hoofdstukken te hebben herlezen, besef ik dat het een ontzettend muf boek is. Het huis van de Van Egtersen, de kachel, die ouders en hun taalgebruik (‘Hoei, boei, ik moet hier even zijn’; ‘de schurft’) kondigen de spruitjeslucht al aan. Reve giet het verhaal ook in een concessieloos soort spruitjesluchtproza dat bij zijn tijd hoort, en heel anders is dan zijn latere stijl. Hoofdpersoon Frits zorgt onderwijl dat het geheel een naargeestig randje meekrijgt.
Een van de deelnemers aan het facebookevent vindt de sfeer hilarisch en had ‘in tijden niet zo smakelijk gelachen om een boek’. Er zijn onvermijdelijk ook lezers die De Avonden in hedendaags perspectief verschrikkelijk vinden, of die zulke grote overeenkomsten met de huidige tijd zien dat ze de Prediker gelijk zullen geven omdat er ‘niets nieuws onder de zon is’. Ik ben benieuwd welke kanten de lezersgroep er allemaal mee op kan. Binnenkort meer.
