Ik stapte ergens in dit koude land, en kwam bij Friedrich Engels uit. Dat ging zo. Twee zaken op deze kaart vallen snel op: de liniaalgrens tussen Canada en Alaska, en de term Yukon Territory.
Die liniaalgerens loopt over de 141° west meridiaan vanaf Greenwich gerekend. De logica van die grens heeft met de 19e-eeuwse Russisch-Amerikaanse deal te maken waarover bij kaart 1 gerept wordt. Er is iets geks met het getal van die meridiaan, want de andere kant op, naar het oosten, is het eveneens de 141° meridiaan die Nieuw-Guinea met een liniaalgrens opzadelde (kaart 43). Een spiegelliniaalgrensmeridiaan dus. Lekker voor scrabble.
Dan de term Yukon Territory in het zalmroze deel van de kaart, een van de drie Arctisch Canadese deelgebieden. Bij Yukon dacht ik aan een First Nation bevolkingsgroep, maar dat is niet helemaal juist: wel is Yukon een Gwich’in woord, het betekent ‘witte rivier’. En Gwich’in is wel degelijk een First Nations bevolkingsgroep.
Maar Friedrich Engels dan? In de jaren ’50 in Amerika was door Senator Joseph McCarthy een heksenjacht op communisten gestart. Dat leidde ertoe dat een jonge antropoloog uit New York, met de verdachte naam Richard Slobodin een aantrekkelijke aanstelling aan een universiteit van California moest opgeven. Slobodin, die naast een Russisch aandoende naam ook wel wat Marxistische interesses had vertrok naar Canada om uit de verzengend stinkende adem van de communistenvreters uit de buurt te blijven. Hij herinnerde zich tochten in de omgeving van deze kaart en het liniaalgrensgebied die hij voor de oorlog maakte. En de Gwich’in werden zijn specialisme.
Slobodin schreef een studie met de titel Band Organization of the Peel River Kutchin (Gwich’in) (1962) over hoe een groep Gwich’in die iets speciaals doet is opgebouwd: een jachtpartij bijvoorbeeld, waarvoor meer mensen meedoen dan er in een gezin of een familie zitten. Wie doet dan wat? Dat zocht Slobodin uit.
In de biologie heb je correlationele processen waarbij de aanwezigheid van bepaalde dieren soms vreemde gevolgen hebben voor andere dieren of planten: de aanwezigheid van een wolvenroedel zorgt ervoor dat herten, of in dit gebied caribou op bepaalde plekken liever niet meer komen. Wat ze daar normaal aan mossen weggraasden doet het daar veel beter opeens. Die wolven zijn dus bepalend voor het welvaren van Cladonia rangiferina of rendiermos.
De wolf Senator McCarthy heeft naar communisme ruikende wetenschappers weggejaagd, met als gevolg dat je in Canadese antropologische studies verwijzingen naar Engels ‘Geschichtlose Völker’ tegenkomt. Zou McCarthy door het wegjagen van linkse intelligentia ervoor hebben gezorgd dat het universitaire klimaat in Canada en bijvoorbeeld Mexico net wat linkser is? Dit alles met ook nog als bijeffect dat een eenentwintigste-eeuwse blogger zich maar eens in de gedachten in de communistische canon over ‘volkeren zonder geschiedenis’ verdiept. Eigenaardige koloniale aanname al: volkeren zonder geschiedenis.
De liniaalgrens is iets dat volkeren met een koloniale geschiedenis een redelijk aantal andere volkeren heeft aangedaan. Deze, op de 141° west meridiaan heeft ongetwijfeld ook een hoop ellende veroorzaakt voor jagers die ineens op vreemd gebied joegen waar ze al aeonen hun paden volgden. In Van Bokkums Grensstreken doet hij gewag van een dergelijk stukje grens wat zuidelijker waar Amerika aan Canada grenst en een Sinixt jager met de naam Desautel op zijn oude, maar door de nieuwe grens vervreemde jachtgronden een hert schoot om vervolgens gearresteerd te worden en juridisch uit te zoeken hoe het zat. Het hooggerechtshof gaf deze First Nation gelijk: zijn oude jachtgronden mag hij blijven betreden.
Fun: je zou in Arctic Village wonen. 152 mensen doen het. En ze wonen 125 kilometer van het eerstvolgende dorp af: Venetië.
Lezen: Milo van Bokkum Grensstreken
Richard Slobodin Band Organization of the Peel River Kutchin
Luister: naar een Gwich’in-spreker
Mooi: Gwich’in model Quannah Chasinghorse heeft Gwich’in gezichtstatouages
