Over dit hoofdstuk/artikel

Kirill Kobrin

over Martinus Nijhoff


Aai Prins


1.
(Noot vertaalster:) De auteur heeft hier (en verderop in zijn essay) het citaat uit De pen op papier aangepast. De bedoelde passage in De pen op papier luidt: ?De verfijnde republiek van zeelieden en schilders?.
2
(Noot auteur:) Martinus Nijhoff. De pen op papier. Gedichten, po?men, proza. Vertaald uit het Nederlands door Kees Verheul, Irina Michajlova en Aleksej Poerin. Sint-Petersburg: Uitgeverij ?Filologische Faculteit Staatsuniversiteit Sint-Petersburg?, 2003.
3.
(Noot auteur:) Nijhoff is verbazingwekkend secuur in de details; zijn dichterlijke getuigenissen kunnen zonder meer worden opgenomen in geschiedenisboeken over het dagelijks leven in Nederland. Precies zoals in zijn gedicht bereidde men in de zeventiende eeuw de koffie: ?Op een tafeltje zette men behalve kopjes een porseleinen kan met koud water, ter afkoeling van eerstgenoemde. In het midden plaatste men een hoge, driepotige koffiepot van koper of zilver, gevuld met gemalen koffie… waarop kokend water werd gegoten.? (Paul Zumthor, Het dagelijks leven in Holland ten tijde van Rembrandt.)
4.
(Noot auteur:) In het latere gedicht wordt de keuken, waarin een theeketel fluit, kennelijk naar analogie van een fluitende trein, vergeleken met een treinwagon waarin de helden naar een ?ander land? rijden. Dit brengt de gespreksgenote van de dichter dan ook op het nieuwe bruiloftshed dat in dit ?andere land? geschreven zou moeten worden.
5.
(Noot vertaalster:) Akme?sme – stroming in de Russische po?zie in de jaren twintig, die in reactie op het symbolisme grote helderheid en concreetheid nastreefde.
6.
(Noot vertaalster:) V.I. Zjirmoenski (1891-1971) – Russisch lingu?st en literatuurwetenschapper. Hij schreef omstreeks 1916 een artikel over het akme?sme, getiteld ?Zij overwonnen het symbolisme?.
7.
(Noot vertaalster:) Tverskaja – hoofdstraat in Moskou.
8.
(Noot vertaalster:) Tsjoebais – Russisch politicus; Fant?mas – held uit een serie avonturenromans van Pierre Souvestre et Marcel Allain uit het begin van de twintigste eeuw. Populair door enkele verfilmingen uit de jaren zestig.
9.
(Noot auteur:) Hier volgt Nijhoff zijn geliefde T.S. Eliot na, die zei: ?de enige manier om emoties uit te drukken in een artistieke vorm, is het vinden van een ?objectief correlaat?, met andere woorden: een reeks voorwerpen, situaties, een keten van gebeurtenissen, die de formule van deze emotie zouden kunnen worden.?
10.
(Noot vertaalster:) ?De profeet? – een gedicht van A.S. Poesjkin (1799-1837).
11.
(Noot vertaalster:) ?God, behoed de tsaar? – v??r de revolutie het volkslied van Rusland.
12.
(Noot auteur:) Bijvoorbeeld: ?De surr?alistische schilderijen met hun stilte, hun onemotionele helderheid, hun duidelijk voorwerpen, even banaal als geheimzinnig, voorwerpen, die in het heelal zelf schijnen te zijn opgesteld en wier koele vormen schijnen aan te duiden waar het heelal begint, dat binnen in hen niet ophoudt (want zij zelf zijn slechts een rand, een doorzichtige oppervlakte) – het zien van zulke schilderijen, en het lezen van modern proza […] gaven mij een grote vreugde […]?
13.
(Noot vertaalster:) L. Ja. Ginzburg (1902-1990) – Schrijfster, filoloog, literatuurwetenschapper.
14.
(Noot vertaalster:) De auteur vergist zich hier. Dit gebeurt later in het restaurant.
15.
(Noot auteur:) Op het omslag van de eerste Russische Nijhoff-uitgave, een kleine brochure die in 2000 is verschenen bij de uitgeverij van het Petersburgse tijdschrift Zvezda (De ster), staat een afbeelding van een gravure van Max Ernst, De Ori?nt Express. Een verbazingwekkend exact beeld.
16.
(Noot vertaalster:) De gebroeders Van Limburg (1375-1416) maakten de miniaturen voor het getijdenboek Les tr?s riches heures du duc de Berry. Huizinga nam veel illustraties over in zijn Herfsttij der Middeleeuwen.
17.
(Noot vertaalster:) Uit ?De verdwaalde tram?, een gedicht van Nikolaj Goemiljov (1886-1921).
18.
(Noot vertaalster:) Idem.