[Tirade augustus 2011. Deel 1]
Dick van Halsema
De Kamer van Leopold
Begin 2010 kreeg ik via een lid van de familie Leopold toegang tot een nogal ongeordende verzameling papieren over van alles met, in en rond deze familie. Dit allegaartje was ooit, een halve eeuw geleden, de eerste aanzet geweest tot wat een welgevormd familiearchief-Leopold had moeten worden.
Over een van de coryfeeën van deze familie, de dichter Jan Hendrik Leopold (1865-1925), bereid ik een biografie voor. Er zit tussen deze papieren maar betrekkelijk weinig dat direct op hem betrekking heeft. En daar zit weer niets bij dat de biograaf dwingt tot een dramatische koersverlegging: geen opzienbarende geheimen, geen liefdes en vriendschappen waarvan we nog niets wisten. Dat Leopold sinds de dood van zijn ouders mede-eigenaar was van een stukje land bij Beerta waar hij nooit iets aan heeft gehad (een tante had het vruchtgebruik), of dat hij een paar aandelen in de Bagdad-spoorlijn en het Paleis voor Volksvlijt had, dat zijn gegevens die je erg blij kunnen maken bij iemand van wie je zo weinig weet als Leopold, maar waar je diepte-biografisch gezien snel klaar mee bent.
Zo niet de kleine collectie foto’s, een stuk of vijftien, die met de dichter te maken hebben. Ze kwamen als eerste uit een plastic tasje waar nog een stuk of vijfhonderd andere inzaten die verder helemaal nièts meer met de dichter van doen hadden (wat ik een uur of wat maar moeilijk aanvaarden kon). Eén van die vijftien foto’s staat centraal in het Leopold-deel van dit Tirade-nummer. Toen ik hem voor het eerst zag (achterop stond al dat het de werkkamer van de dichter was) was dat de historische sensatie in optima forma. Het is de legendarische kamer in Rotterdam waar Leopold bijna dertig jaar heeft gewoond (al zijn er bij de vaststelling van de woonplek of -plekken van Leopold in Rotterdam een paar complicaties, zie elders in dit nummer) en waarvan we, anders dan bij andere grote schrijvers uit Leopolds tijd, geen voorstelling hadden omdat er geen afbeelding van bekend was. Ik denk dat Leopold de foto zelf gemaakt heeft (vandaar ook de lege stoel) en dat er een argument is om hem te dateren op 1906.
De redactie van Tirade heeft deze foto voor dit nummer geadopteerd als sub-
ject en object van historische sensatie – niet alleen in de papieren Tirade, maar ook en uitgebreider op de website www.dekamervanLeopold.nl – en een aantal auteurs gevraagd om te reflecteren op een element van deze foto. Daar hebben we de stukken in dit nummer aan te danken. Ikzelf heb geprobeerd kamer, bovenhuis en straat (de Van Oldenbarneveldtstraat) in een wat ruimer biografisch kader te plaatsen, met bezoekers en al. Er staat van alles op de foto dat nog niet is opgehelderd. De muziek op de piano is volgens een kenner niet van Beethoven. Van wie wel? Het is de bedoeling dat de foto zijn vragen door blijft stellen op de website www.dekamervanLeopold.nl. Interactieve hermeneutiek. Als dat begrip nog niet is uitgevonden, doen we het hierbij cadeau aan de wereld.
Aan de keerzijde van deze ‘kamer in het verleden’ Tirade: Schrijvers opgesloten op Senneroog.
