(De wereld in stukken 43)
Leven onder een regering waar je weinig goeds van hebt te verwachten en met een programma dat je het ongemakkelijke gevoel geeft niet op je plaats te zijn, het is een sensatie die Filipino’s al eeuwen kennen. Op het eilandenrijk linksboven op deze kaart was allereerst natuurlijk millennia een zeer decentraal bestuur van handelsnederzettingen per eiland. Een netwerk van contacten per outrigger boat. (Toen ging het allemaal nog wel…) voordat de Spanjaarden in 1565 de boel overnamen en de Amerikanen in 1946 vertrokken. Daartussen Chinezen en Japanners. Van 1965 tot 1986 de Ferdinand Marcos regering van onderdrukking van media en oppositie, geweld, corruptie en… zijn koopverslaafde gade Imelda. Na Aquino naar de gek Duterte en nu – godbetert – Bongbong, de zoon van Ferdinand en Imelda! Waar gekken wel niet op stemmen! Zijn ouders haalden in 1989 het Guinness Book of Records wegens: ‘het meest gestolen van een overheid.’ Tussen de 5 en 10 miljard graaiden ze weg. In 2018 zei Imelda:
‘We bezitten vrijwel alles op de Filipijnen, van elektriciteit, telecommunicatie, luchtvaartmaatschappijen, banken, bier en tabak, krantenuitgeverijen, televisiestations, scheepvaart, olie en mijnbouw, hotels en badplaatsen, tot aan de kokosnootfabrieken, kleine boerderijen, onroerend goed en verzekeringen.’
En het electoraat, zoals op veel plekken, vergeet de geschiedenis en dat wat een politicus echt doet of wil en verliest zich in een gedroomd verleden.
Ik neem aan dat voor de oppositie op de Filipijnen, de kunstenaars, journalisten, armen, schrijvers, wetenschappers, dagelijks toch de zon weer opgaat boven hun Arcadië, ondanks de wellicht ingesleten droefenis over de gekte boven hun hoofden.
En over wat voor land gaat de zon dan op! Mijn kortste samenvatting was ‘Amerika in de jaren vijftig, neergezet in Azië.’ Waar anders werd je in prachtige mintgroen en roze diners bediend door dito geklede meisjes op rollerskates die je een cocktail aan kwamen zeilen? Ik herinner me nachten op veerboten waarvan het volledige bovenste dek door stapelbedden van gekleurd plastic waren gevuld waar honderden mensen sliepen in de hete tropennacht onder de sterren. De werkelijke uitzinnige jeepneys, verlengde jeeps in de bontste kleuren en zilver en goud gepolijst met parafernalia van die andere Grote Wetgever op het eilandenrijk: de katholiek kerk. Waar anders kun je naar een live kruisiging, met echte spijkers, met echt bloed?
Spaans en Engels kom je nog overal tegen. De keuken is de minste van Azië wat mij betreft, veel fastfood, ook op z’n Amerikaans. Naar cultuur moet je erg goed zoeken. De natuur is daarentegen ongelofelijk mooi. Van pijnbossen op Noord-Luzon tot de koraalriffen, van de heuvels op Bohol (en het endemische Filipijnse spookdiertje!) tot de bountystranden van Malapascua, van de hete bronnen op Camiguen tot de paddy’s van Cebu. 572 soorten vogels, waarvan 172 endemische. Geen land heeft meer werkkracht buitenslands. Een schoonmaker in de Verenigde Arabische Emiraten is geloof ik altijd een Filipijnse.
Een Filipijnse geschiedenisles
Het is een geschiedenis die
ons wegvoert
van wie we zijn.
Wij schelden erop,
zoeken er de oorsprong van,
en geven de macht de schuld
waardoor Spanje gelijk kreeg
en Amerika – beet.
Dit is waar het op neerkomt:
we zijn afgebeten, weggesneden
uit de schil der dingen.
Wat ons ooit pulp gaf
is afgekauwd
en ontpit – verdroogd.
Citeert Buruma in zijn Gods Dust Alfredo Navarro Salanga, een van de bekendere Filipijnse dichters.
Dat afgekloven fruit zijn, is een sterk beeld. Het droeve gevoel dat de vele sekswerkers naast opvallend veel Duitse sekstoeristen gaven. Maar tegelijkertijd die onthutsende schoonheid van het land. En de vrolijkmakende frivoliteit van de zeer jonge bevolking en haar hang naar camp en kitsch.
Geschiedenis is ook ver weg en de toekomst zeer nabij, helpen we ons in onze mismoedigheid maar wat op weg.
lezen:
F. Sionil José – Mis in Manila
Ian Buruma Gods Dust. A Modern Asian Journey.
Zier ook deze ontstellende documentaire: The Kingmaker
