Nooit kwam ik een begaafder causeur tegen dan de Nederlandse ambassadeur in Griekenland op een receptie in Athene in 2005. Iedereen kan bijleren waar het keuvel en plezierig onderhoudend converseren aangaat, maar ik moest van ver komen. Ik heb good conversationalists dan ook altijd benijd en ik heb heel wat van dit soort lijstjes bestudeerd. Sommige zijn heel handig. Nu trof ik mij de laatste weken een aantal malen aan in gesprek over een Wet Van. Hoe ik daar belandde? Waarschijnlijk vanuit de overweging dat je in een conversatie soms eerst wat moet geven om tot een gesprek te komen? ‘Ben je toevallig bekend met de Wet Van Humboldt?’ hoorde ik mij eens zeggen. Een andere keer ‘Heb ik je wel eens verteld over de Wet Van Parkinson?’ een volgende keer trachtte ik midden in de belangstelling te staan door het Effect van Forer omstandig uit te leggen. Ik heb Boob’s Law vorige week aan den lijve ondervonden.
Het opvoeren van een Wetje van is een risico, want de eerste wet van de conversationalist indachtig: ‘Conversatie ontstaat wanneer iets gezegd wordt waarop makkelijk iets geestigs terug te zeggen is’ – aangeven dus – moet je wel het gevoel hebben met iemand van doen te hebben die niet met de mond vol tanden staat na zo’n uitweiding. ‘Oh, goh zeg! Ik moet trouwens even naar de wc…’
Op een nieuwjaarsborrel van de gemeenteraad met de Wet van Parkinson aankomen (Work expands to fill the time available for its completion) is een gevaarlijke. In alle andere gremia werkt ‘ie heel goed. Want wie heeft geen ervaringen met ambtelijke organisaties waar steeds meer mensen nodig zijn om steeds minder te doen. De Wet van Hartman is een eenvoudige afgeleide ervan. ‘Hoe ambtelijker de organisatie, hoe langer de mail.’
Hoe meer borrels, hoe beter je wordt, soms tot enthousiasme aan toe. Maar altijd weer keert ook de dode borrel terug. Sjorren aan een dood paard. Gesprekken worden wel echt leuker met een aantal handigheidjes. Waar bij de elegant open actuele vraag het best werkt: ‘Kende jij Theo Hiddema al voordat hij zo’n vernuftig politicus werd?’ Iemand proest in zijn chardonneetje en de toon is gezet.
Maar we waren nog bij het Effect van Forer, niet sympathiek te reveleren op de jaarvergadering van horoscoopschrijvers, maar elders steeds aan te bevelen.
Ik heb al een boel geleerd. Geen inzicht op zijn beurt verhelderender dan dat van de schrijver W. die halverwege een zin op een borrel zei: ‘ik ga even draaien.’ Die heb ik sindsdien vaak gebruikt om me te verlossen van vasthoudende en gortdroge gesprekspartners. (Die ik dus zelf toen was.)
‘Ik ga even draaien’ en weg ben je.
—-
Menno Hartman (1971) is uitgever bij Van Oorschot en was redacteur bij Tirade, heeft een angstaanjagend borrelmoyenne, en droomt altijd over reizen.
