Skip to content
  • Nieuws
  • Oorshop
  • Auteurs
  • Uitgeverij / contact
    • Wie zijn wij
    • Rights
    • Manuscripten
    • Geschiedenis
    • Literaire prijzen
  • Prospectus
    • Najaarsaanbieding 2025
    • Zomeraanbieding 2025
    • Voorjaarsaanbieding 2025
    • Najaarsaanbieding 2024
    • Zomeraanbieding 2024
    • Voorjaarsaanbieding 2024
  • Podcast
  • Tirade
    • Blog
    • Tijdschrift
    • Abonneren
    • Archief
    • Over Tirade
    • Inzenden
  • De Parelduiker
 
  • Blog
  • Tijdschrift
  • Abonneren
  • Archief
  • Over Tirade
  • Inzenden
Tirade 423 / 2008
[p. 3]

[Juni 2008 – jaargang 52 – nummer 423]

Oproep tot polemiek

Ergens tussen de poleerbeitel en de poliepgrijper bevindt zich in Van Dale’s Groot Woordenboek der Nederlandse Taal een begrip dat vroeger in zwang was, maar tegenwoordig alleen nog gebruikt wordt als iemands tekstverwerker een synoniem voor debat zoekt, of voor meningsverschil. Of in stukken waarin gebruik van het intussen archaïsch geworden woord de status van de auteur verhoogt. Zoals het woord archaïsch dat ook doet. ‘De toon is polemisch’ klinkt toch beter dan ‘hij verwoordt zijn mening zo lekker fel’.

Maar een polemiek is toch niet helemaal hetzelfde als een felle mening uiten of een debat aangaan. In de polemiek schuilt ook een houding. De polemiek en het debat verhouden zich tot elkaar als de floret tot de houwdegen. Wie polemiseert, is niet alleen geïnteresseerd in het uitdragen van een mening, maar vooral ook in de vormgeving daarvan. Eloquentie is een onlosmakelijk onderdeel van de polemiek, zeker in de literaire variant.

Helaas is de literaire homo polemicus het sterven nabij. ‘Ik heb als een polemist geleefd en ik zal als een polemist sterven,’ schreef Menno ter Braak. Geen hedendaagse schrijver zal hem dat nazeggen. Als we achterom kijken vanuit het laagland waarin we ons nu bevinden zien we een voorgebergte met kleine en grote pieken, zien we Hermans, Komrij en zo nog wat naoorlogs gesteente oprijzen, en daarachter, in de nevel, een bergmassief. Menno ter Braak.

Natuurlijk hangt dat langzaam uitsterven van de literaire homo polemicus samen met de veranderde rol van de schrijver in het Nederlands debat. Die rol is veel minder nadrukkelijk geworden. Een zekere afstand tot de schermutselingen op straat siert een schrijver nu meer dan dertig veertig jaar geleden. Een polemische noodzaak wordt, anders dan bij Ter Braak, niet zo snel meer gevoeld.

Tegelijkertijd worden in Nederland weer stellingen betrokken die door vorige generaties ijlings waren verlaten en prijsgegeven aan de betonrot. Het is nog niet zo lang geleden dat de begrippen links en rechts achterhaald

[p. 4]

leken, dat alle politieke meningsverschillen leken op te lossen in een tobbe paars reukwater, dat de juiste dosis welvaart alle tegenstellingen op leek te kunnen lossen. Pijnlijke misvattingen. Elke vooruitgangsdenker valt een leven lang in het zwaard van zijn redeloze optimisme.

Die nieuwe verzuiling leidde niet tot een nieuwe polemiek. Wel tot veel straatgevechten en wapengekletter, ja zelfs tot moorden, maar niet tot een herleving van een eloquente woordenstijd. Eloquentie behoort niet bepaald tot de wezenskenmerken van dit tijdperk.

Op het gevaar af in het zwaard van de redeloze heimwee te vallen willen we u niettemin oproepen uw eigen ongenoegen om te zetten in een polemiek, in een strijkreet voor of tegen een verwording naar keuze. ‘Dat mag tegenwoordig niet meer gezegd worden’, is in sommige kringen een nieuwe mantra geworden, maar dat wat kennelijk niet gezegd mag worden leidt nooit tot een mooie tekst waarin het wordt gezegd. Derhalve: beklimt u ons podium en zegt u wat u wilt zeggen. De enige restrictie die wat ons betreft recht van spreken heeft is dat u het opschrijft in mooi proza, ook al kunnen we u niet garanderen dat uw eventuele beledigingen, hoe eloquent verwoord ook, u geen nachtje politiecel op zullen leveren. Ook dat gevaar hoort nu eenmaal bij een land waarin oude stellingen met nieuw fanatisme worden betrokken.

Ten strijde!

De beste polemieken worden geplaatst in Tirade 426.
Inzenden voor 1 oktober 2008.
Over de keuze van de redactie kan gepolemiseerd worden op
www.tirade.nu
  • Oproep tot polemiek
  • Ester Naomi Perquin Portret van een fotograaf
  • Johan van Maasbracht Foto's
  • Ton Rozeman Zwarte Weduwe Een ode aan Dalton Trevisan
  • Jan-Willem Anker Wij zijn de laatste geliefden in de wereld
  • Jurriaan Benschop Wonen tussen de anderen Berlijnse notities
  • Evelien Chayes Gedichten
  • John Toxopeus Dorothy
  • Thomas Blondeau Strategieën
  • Catharina Blaauwendraad Gezag zonder sokkel De toekomst van de gelijkvloerse kritiek
  • Iris Brunia Gedichten
  • Bianca Boer Vleugeltheorie
  • Pieter Boskma Gedichten
  • Daniel Kehlmann Doden vertaling Alfred Nieuwenhuis
  • Medewerkers aan dit nummer
Tweet

Lees de Tirade Blog

  • Afbeelding bij Warm

    Warm

    Hitte verbindt. Er wordt minder van je verwacht; je verwacht een stuk minder van anderen en veel minder van jezelf. Bij hitte doe ik alles langzaam en merk dan dat ik hetzelfde gedaan krijg – zelfs na vijf duiken in de gracht en anderhalf uur staren sluit ik mijn laptop in de middag met tevredenheid....
    Lees verder
  • Afbeelding bij Zomerverlies

    Zomerverlies

    Alle ramen stonden open en toch was het warm in mijn keuken. Ik sneed knoflook in dikke plakken en liet die bruinen in de lekkerste olijfolie, hakte een paar rijpe vleestomaten en voegde die toe, dopte hulkgroene erwtjes. Als ik buiten de deur ga eten maak ik voor vertrek iets voor de thuisblijvers; je bent...
    Lees verder
  • Afbeelding bij De bekende weg

    De bekende weg

    Het Zeeuwse dijkhuisje van B’s tante is al een jaar of twintig in mijn leven. Het is er stil, er is veel licht en de zee voelt heel dichtbij, maar rond de dijk is geen toerisme. Het enige wat er verandert is de tuin: er zijn meer rozen dan voorheen. De wilg is groter, en...
    Lees verder
Tirade bloggers
  • Foto van Anja Sicking
    Anja Sicking

    Anja Sicking schrijft romans en essays. In haar laatste boek, De visionair, onderzoekt ze via de verbeelding
    hoe de toekomst eruit zou kunnen zien.

  • Foto van Menno van der Veen
    Menno van der Veen

    Menno van der Veen studeerde filosofie en wijsbegeerte. In 2019 publiceerde hij zijn tweede roman Ontweten bij Van Oorschot. Menno werkt ook als onderzoeker, consultant en trainer op het gebied van democratie, participatie en mensenrechten. Momenteel werkt hij aan zijn derde roman (werktitel Het profetenverbod). Die is naar verwachting klaar in 2022.

  • Foto van Julien Ignacio
    Julien Ignacio

    De Nederlands-Arubaanse schrijver Julien Ignacio (1969) studeerde af als literatuurwetenschapper. Hij publiceerde theaterteksten, blogs en korte verhalen. In 2008 ontving hij de El Hizjraliteratuurprijs voor zijn toneelstuk Hotel Atlantis. Hij was redacteur van literair tijdschrift Tirade en is bestuurslid van de Werkgroep Caraïbische Letteren. In 2018 verscheen zijn debuutroman Kus (nominatie Bronzen Uil). Met collega-schrijvers Michiel van Kempen en Raoul de Jong stelde hij Dat wij zongen samen, een bloemlezing Caraïbische literatuur die in 2022 uitkwam bij uitgeverij Das Mag. In september 2023 verscheen zijn tweede roman Goudjakhals, een kralenketting van historische en futuristische migrantenverhalen, die zich afspelen in onder meer Amsterdam en Aruba, Beiroet en Lesbos.

Blog archief
  • 2025
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2024
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2023
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2022
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2021
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2020
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2019
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2018
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2017
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2016
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2015
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2014
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2013
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2012
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
    • mei
    • april
  • 2011
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • juli
    • juni
    • mei
    • maart
    • februari
  • 2010
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juni
    • mei
    • april
    • maart
    • februari
    • januari
  • 2009
    • december
    • november
    • oktober
    • september
    • augustus
    • juli
    • juni
  • 2000
    • januari
  • Tirade bloggers
  • Over Tirade
  • Honorering
  • Abonneren
  • Inzenden
Voorwaarden © 2019 Van Oorschot
  • Facebook
  • Twitter