Tegenover mij aan tafel zit Willem Frederik George Lodewijk, geboren in 1792, onze koning Willem II. Hij staart naar buiten, laat de koffie koud worden en kijkt me dan vragend aan. Een lang, aangenaam gezicht, vriendelijk maar vermoeid.
‘Moet ik nu weer, over al die… dingen? Mijn slag bij Waterloo, mijn liefde voor een bisschop? Over m’n zwager tsaar Nicolaas I die mij een vuilak vond, omdat ik z’n zus Anna Paulowna niet zelf kon bevruchten?’
‘Oh. Dat laatste wist ik niet.’
‘En niet wéér over die… Die grond-wet-ver-krach-ter!
‘Uw conflict met minister-president Thorbecke?’
‘Geen slecht mens, maar hij achtte politiek een worst die in plakjes opgediend moest worden. Stuitend. Thorbecke maakte van mij een vis op het droge. Dat werden al mijn koninklijke opvolgers ook. Hoe heet uw huidige vorst?’
‘Willem-Alexander. Ook een vis op het droge.’
Buiten trekt een bootje met luidruchtige toeristen voorbij en eindelijk durft ik het te vragen: ‘Majesteit… Heeft uw zoon u… vermoord?’
*
Ik heb me aangewend – zoals de meeste scenarioschrijvers – om met een karakter waar je over gaat schrijven een wandeling te maken of, zoals nu, een kop koffie te drinken. Vandaar dit vertrouwelijk gesprek met Zijne doorluchtige hoogheid Den Heere Koning van Oranje en Nassau.
Inderdaad, ik ken de feiten: Waterloo, de Grondwet, Anna Paulowna, zijn biseksualiteit. Nu probeer ik echt tot hem door te dringen, maar hij is kwetsbaar zoals hij daar zit met zijn verleden in mijn heden. Toch heb ik de vraag over zijn dood durven stellen.
Ik was begonnen aan het scenario voor een zesdelige dramaserie De Troon, verhalen over onze koningen Willem I, Willem II en Willem III.
Ik stelde AVRO-tv voor om het hele verhaal van onze negentiende eeuw op te hangen aan de conflicten tussen de drie koninklijke Vaders en hun Zonen.
De AVRO reageerde snel en positief. De regie was van Erik de Bruyn. Alles werd gedraaid ín en rond Boedapest.
*
In romans, films en ook in betrouwbare non-fictie wordt gelogen. Schrijvers die zich met het verleden bezighouden moeten nu eenmaal rangschikken, interpreteren, speculeren, dramatiseren, veronderstellen en uit hun duim zuigen. Extra complicerend is dat koningshuizen groeien en bloeien op drassige verzinsels, uitgestorven gedachten en leugens. De ware toedracht rond de dood van Willem II is ook een warboel. De officiële lezing is dat hij na een val in de haven van Rotterdam stierf in de armen van zijn vriend bisschop Zwijsen in Tilburg. Er niemand meer die dat gelooft. Maar hoe stierf hij dan wel? Ik moest de ware toedracht verzinnen.
In de tv-serie laat ik de koning samen met Zwijsen een Tilburgse kerk bezoeken. Ze klimmen tot in de koepel, waar op dat moment een fresco wordt geschilderd. De koning – acteur Jeroen Willems – doet een stap naar achteren en smakt op de marmeren kerkvloer. Anna Paulowna – Catherine ten Bruggencate – spoedt zich vanuit Den Haag naar Tilburg, maar wordt niet toegelaten bij haar stervende echtgenoot.
Tot zover mijn versie van Willems dood in het tv-drama.
*
Veel beter en goed gedocumenteerd werd des konings heengaan beschreven door journalist Frans Peeters in zijn boek Koningsmoord op Het Loo. De bedoelde moordenaar in dit boek is Willems eigen zoon, onze latere Koning Gorilla, die op het moment van de vadermoord al min of meer ontoerekeningsvatbaar was. De kroonprins sluipt Paleis Het Loo binnen en schiet daar, tijdens een orgie in full swing, zijn vader dood.
Dat zou een spectaculaire scene zijn, maar ik wilde in mijn scenario ook de theatrale val in de Tilbugse kerk behouden. Dus ik besloot dat de kroonprins – acteur Guy Clemens – op Het Loo zijn vader alleen maar bedreigt, terwijl hij schreeuwt: ‘Als ik nu de trekker overhaal bent u verlost van die donkere kerkers in uw hoofd. Ik zal u opvolgen, want Nederland heeft meer respect voor een vadermoordenaar dan voor een flikker!’
Hij schiet omhoog en treft een kroonluchter. Zo is deze scène in De Troon terechtgekomen.
*
Gelukkig zit nu Willem II in eigen persoon bij mij aan tafel. Ik vraag hem nogmaals: ‘Majesteit… Heeft uw zoon u… vermoord?’
‘Jazeker! ’t Was tijdens een intiem soiree op Het Loo. Ik loop de grote trap af en daar staat, met een rood hoofd, Kleintie (familiaire koosnaam) voor me. Mijn zoon richt zijn wapen. Ik hoor een knal.’
‘En toen?’ vraag ik voorzichtig.
‘Duisternis. De duisternis van de dood. Om een schandaal te voorkomen is mijn ontzielde lichaam die nacht nog naar Tilburg gebracht. En daar… Daar zijn de verzinsels over mijn sterven begonnen.’
Ik vraag de koning niet hoe hij dit in hemelsnaam kan weten.
We zijn beiden even stil.
Als opkijk zie ik dat zijn stoel is leeg is.
*
- Een belangrijke bron voor dit tv-drama was Voor de troon wordt men niet ongestraft geboren, een levendige studie van Daniela Hooghiemstra en Dorine Hermans.
- De Troon werd uitgezonden in maart en april 2010, AVRO-tv.
