Hollandse nieuwe

Andreas Burnier: Een tevreden lach (Querido)

Wie indertijd in dit blad ‘De verschrikkingen van het Noorden’ heeft gelezen zal zich Andreas Burnier herinneren als een bijzondere persoonlijkheid en een opmerkelijk talent. Die indruk wordt door zijn romandebuut ‘Een tevreden lach’ bevestigd: het hoort tot de zeldzame boeken die zich zowel per pagina als in hun geheel laten consumeren. Wij worden er geconfronteerd met een meisje dat zich tot opgave stelt als man door het leven te gaan. Niet bij wijze van gratuit experiment, – al worden de terloopse ontdekkingen die zij in deze gedaante doet fraai beschreven -, maar omdat zij als vrouw een namaakleven leidt. Wat ons daarbij overtuigt van de ernst van haar opzet is dat zij risico’s neemt die een amateur niet aan zou durven. Zij wil zich legitimeren jegens zichzelf, pas in de tweede plaats jegens de anderen. Een Kenau dus, deze Simone? Integendeel; zij heeft evenzeer met halfslachtigheid en tegenstrijdige impulsen te kampen als wij allen.

Simone’s onderneming is met gekunde slordigheid op papier gezet. Onorthodox zijn taalgebruik en presentatie, verrassend is het slot. Maar literaire prestaties: goede compositie, beeldende stijl, lijken in dit geval van ondergeschikt belang. Stimulerend in ‘Een tevreden lach’ is het gezelschap van de auteur. Burnier blijkt iemand te zijn die veel beleefd heeft, veel gezien en veel gedacht. Dit dunne boekje bezit een grote dichtheid die de lezer gemakkelijk ontgaat omdat de substantie zo summier is aangebracht. Burnier vat samen in plaats van langzaam te suggereren, en deze methode, die de kracht uitmaakte van een aantal klassieke Franse schrijvers en waarvan ik bedroefd dacht dat hij tegenwoordig onbruikbaar was geworden gezien de bleke resultaten, wordt door Burnier volledig gerehabiliteerd. Misschien omdat hij zijn conclusies zo losjes rondstrooit? Daarom moet men ‘Een tevreden lach’ diverse malen lezen eer men enigszins een beeld heeft van deze roman, en dat herlezen is steeds opnieuw een genoegen.

Tenslotte: ik ken maar weinig boeken waar zo verschillend geaarde mensen zo frekwent met een gevoel van herkenning op reageerden. Het wemelt van de zinnen die de citaten van een generatie kunnen worden, het doet talrijke discussies opborrelen in het hoofd van de lezer, en als er een enkele maal bedenkingen rijzen (idealisatie van niet door burgerlijkheid aangevreten milieus, hang naar het romantische) tasten zij het boek niet aan; het is de hoge standaard van de auteur die de lezer veeleisend maakt. Als er prijzen te vergeven zijn: hier is een ideale candidaat.

J.E.K.-S.