Wie Amsterdam bezoekt, maar geen zin heeft in Artis, kan ook een wonderlijke diersoort bekijken in snackbar De Friet Fabriek in Oost. Daar zit een schepsel – mens noch dier, lijkt het. Het tart iedere verbeelding, maar probeer er eens een vrouw van eind vijftig in te zien. Een vrouwtjesaap, met grote mannelijke knuisten en lange haren in een viezige grijstint.
Ze komt op de fiets, gekleed in een stoffige en veel te grote jas, en gaat demonstratief aan zo’n rond tafeltje zitten en haar van huis meegenomen en zelfbereide frietjes opeten.
De eigenaars van de friettent, Jianni en Priscilla, spreken haar op de eerste dag al aan.
‘Mevrouw, het is eigenlijk de bedoeling dat u aan de balie iets bestelt,’ legt Jianni uit. Hij is Surinamer van oorsprong en iedereen is gecharmeerd van zijn ietwat vlekkerige gelaat en vrolijke oogopslag – vooral wanneer hij zijn klanten serveert met de woorden: ‘Bon Apentiet!’
Iedereen pakt hij moeiteloos in, behalve de Trollenmoeder, zoals dit schepsel ook wel genoemd wordt. Het wezen opent haar muil en strooit met kwalijke dampen. ‘Voor mij is het geen lolletje, hoor,’ benadrukt ze bits. ‘Mijn frieten zijn zo slap en smakeloos als jouw frikandellen. Maar ja, in de supermarkt kost zo’n zakkie negentig cent en voor een kleine friet bij jou ben ik algauw twee euro lichter. Tót je de prijs aanpast, vreet ik dit voor je ogen op.’
‘Ga dan naar een andere tent,’ oppert Priscilla vanachter de kassa.
‘Zou ik graag doen, maar daar moet je pinnen en dat systeem vertrouw ik niet. Al die gegevens die ze van je krijgen. Hier kan je contant betalen, en daar wil ik best aan als jullie es naar je klandizie luisteren.’
‘Je bent geen klandizie, want je koopt niks!’ schreeuwt een vermoeide klant haar toe.
Jianni schudt zijn wilde krullen. ‘Ik wens u nog een smakelijke voortzetting,’ zegt hij kalm voor hij rechtsomkeert maakt.
Priscilla, zijn partner, verbergt haar misprijzen niet. ‘Wie heeft háár uitgescheten?’ roept ze zonder het doel te missen, maar de Trollenmoeder verroert geen vin.
Dit tafereel herhaalt zich meerdere zondagen. De prijzen blijven hetzelfde en ieders houding ook. Uiteindelijk komt de Trollenmoeder voor een dichte deur te staan; de snackbar is voortaan gesloten op zondag. Op een aangeplakt briefje staat: Wij zijn een frietje eten.
Woedend slaakt de primaat een wanstaltige gil, en dan valt haar blik op iets wat vóór sluitingstijd niet is binnengehaald. Het symbool van iedere snackbar: een plastic puntzak met druilerige ogen en patatjes in plaats van haartjes, die met zijn handje een frietje naar zijn mond brengt. Ze kan het zo meenemen; het zit nergens aan vast en is klein genoeg. Als een eersteklas ontvoerder pakt ze het arme verlaten ding op en zet het op de bagagedrager.
Een week lang gijzelt ze de mascotte van De Friet Fabriek. Daarna keert ze terug, op een zaterdagavond.
‘Goedenavond.’
‘Sommige mensen hebben geen goede avond, dus luister: je krijgt je engerd terug zodra jullie je passief-agressieve gedrag stopzetten en de prijs van je friet aanpassen,’ eist ze.
‘Kijk eens, mevrouw,’ zegt Jianni vriendelijk, wijzend naar een bord waarop staat dat een kleine patat voortaan slechts één miezerige euro kost. ‘Wij luisteren, hoor.’
‘Mooi, zo kan het dus ook,’ concludeert de gijzelaar tevreden en opent haar portemonnee om tussen de muntjes te graaien.
‘Alléén pinnen,’ grijnst Jianni. ‘Nieuw beleid.’
‘Gód-vér-dómme!’ schalt het keihard door de gehele ruimte. ‘Stik in je bamiballen! Verzuip in je mayonaise! Hang je lul in het frituurvet!’
Driftig beent ze ervandoor om nooit meer terug te keren. De plastic mascotte gooit ze in de gracht, waar hij zinkt richting ontelbare waterschatten en andere kostbaarheden nu behorend aan het diepe.
