Larousse 5

In de meeslepende actiefilm Baby driver timet de chauffeur van een groep bankrovers zijn acties nauwkeurig met liedjes die hij op zijn koptelefoon afspeelt: binnen 2.45 min. moet de buit binnen zijn. Dan komt de politie. Jarenlang timede ik mijn hardlooprondjes met symfonieën van Mahler. Ik liep afstanden die goed binnen de range van de grote composities van deze kunstenaar vielen.

Hardlopen op Mahler is – op voorwaarde dat de wind onder de drie Beaufort blijft,  met harde wind  zijn de rustige delen moeilijk te volgen – een heel goed idee. Lekker gevarieerd in tempi, een waaier van gemoedstoestanden. En je leert ze goed kennen.  ‘Langzam, Schleppend’ tegen de wind in, ‘Immer sehr gemachlich’. Of ‘Schattenhaft,’ schaduwachtig als je in het bos rent.

Wanneer je je leven ziet als een tijdspanne waarin je dingen wilt leren kennen, zal een systematische benadering daarvan je een encyclopedische interesse in muziek verschaffen.  Toen ik 11 was kocht op een rommelmarkt twee vinyl plaatjes van het Deutsche Grammophon Gesellschaft, een vioolconcert van Bach, en een vioolsolo, de Chaconne. Beide met David Oistrach. Die gaan dus al meer dan vier decennia mee, al speelt Oistrach voor de moderne smaak zijn Bach wat langzaam. Ik leerde ze kennen zo goed als maar binnen mijn begrip voor muziek mogelijk is. Want je bent vooral je eigen beperking. Juist bij muziek voel ik – halverwege dit leven, of over de helft – dat er vele witte plekken, lege stukken blijven in de kennisverwerving waarvan je op je 11^e nog kon geloven dat die zo volledig mogelijk zou zijn. Op een dag sterf je en heb je nog nooit Strijkkwartet in G groot van Maurice Ravel gehoord. Of het Ave Maria van Igor Stravinsky. Terwijl je dacht dat dat soort hoogtepunten wel zouden moeten lukken binnen de je toegemeten tijd. Heb je dan minder volledig geleefd? En is ‘volledig leven’ op zichzelf al een misverstand?

Symfonieën hebben een wel heel speciale aantrekkingskracht, misschien vergelijkbaar met die van grote romans. De kunstenaar geeft stem aan heel veel verschillende aspecten. Op deze plaat hiernaast een vlootschouw van ‘de stemmen’. In een symfonie bijna letterlijk, en bij bijvoorbeeld Mahler heel in het bijzonder met een vaak zeer ruime instrumentatie. Het is op zijn beurt zijn bijna encyclopedische verzameling van muzikale kennis in praktijk gebracht. En een grote roman of een symfonie tracht ook een weergave te zijn van wat de kunstenaar van het leven begrepen denkt te hebben of erover wenst te delen. Althans zo stel ik het me voor.

Zittend in een concertgebouw, luisterend naar een uitvoering van een van de mahlersymphonieën heb ik altijd de sensatie dat je iets meemaakt wat misschien maar een eeuw of twee mogelijk zal blijken te zijn geweest op deze aarde.

In de roman Het grote zwijgen van Erik Menkveld wordt (denken en praten over) Mahler meermalen ten tonele gevoerd: ‘Hij moest denken aan de keer dat hij met Mahler langs het Rokin in Amsterdam liep en ze een groepje jonge toeristen met opgedraaide snorren voor een rondrit in een automobiel zagen stappen. ‘Daar zien we nu de huidige tijdsgeest in volle glorie!’ had Mahler uitgeroepen. ‘Onberispelijk gekleed, modern, zelfverzekerd, rationeel en materialistisch tot op het bot. Als zulke heren al over iets ontastbaars nadenken, erkennen ze hoogstens de kracht die hun automobiel voortstuwt. Al het andere vinden ze naïeve onzin. Kom op jongens, laten we plezier maken en geld verdienen! Het leven is kort en dood is dood!’ Mahler had erbij gelachen, maar zijn onverwachte boutade had een scherpe ondertoon. Het kunnen niet anders dan Duitse jongeren zijn, had hijzelf gedacht. Verwende zoontjes van Pruisische landjonkers, die goed geprofiteerd hadden van Bismarcks ‘Realpolitik’. Of Mahler het moderne Duitsland net zo verafschuwde als hij, had hij niet durven vragen.’

De roman over de vriendschap en concurrentie in muzikale carrière en in liefde van de Nederlandse componisten Diepenbrock en Vermeulen is een schitterend tijdsbeeld en ode aan de muziek zelf. Ook de te jong gestorven schrijver Erik Menkveld zelf was een encyclopedische schrijver. In zijn essaybundel Met de meeste hoogachting schrijft hij een brief aan John Coltrane waarin je ziet hoe systematisch hij alles van deze musicus heeft trachten te leren kennen. ‘Een grote honger’ zou je het kunnen noemen.

[…]

Volgens zijn tijdgenoten was Johann Sebastian Bach
een virtuoos organist – hij speelde met
een onnavolgbare ‘Leichtigkeit’

lichthandigheid zou je het kunnen noemen, maar dan zo
licht dat het was alsof het geen handen waren
die speelden

[…]

Rutger Kopland

‘…alsof het geen handen waren die speelden’ geeft goed de algemene verbijstering weer die zij – zoals ik – voelen die geen uitvoerend musici zijn, maar die keer op keer ervaren wat het opeens voor nieuwe informatie over de wereld of over je leven geeft: goede muziek. Geen genoeg van te krijgen. Of preceizer: je zult er te weinig van meemaken.

Kennis buiten de taal. En de pijn om alles wat je niet zult horen.

Lezen

Vikram Seth Verwante stemmen
Erik Menkveld Het Grote zwijgen, Met de meeste hoogachting
Thomas Mann Doktor Faustus
Kazuo Ishiguro Nocturnes
Ian McEwan Lessons
Hartmut Haenchen Fictieve brieven Mahler 13 delen in cassette

Kijken film the Late Quartets, met de late Beethoven strijkkwartetten

Naar Larousse 6

Op de kade achter de betonnen zeewering zitten ze, met rode sjaals over hun hoofd, half slapend, soms pratend. Een rij van meer dan honderd mannen uit Afrika, bootvluchtelingen in uniformen van het Rode Kruis. Ze staren naar de honderden touwen van onze driemaster, wat gaat er in hen om? Onze bemanning maakt zich ondertussen op om de oceaan weer over te steken. De laatste ochtend in Europa, de laatste ochtend tegen de kade. We gaan straks dezelfde zee op waar zij net vanaf komen, maar varen in een andere richting, met een ander soort opwinding, maar met eenzelfde soort doel. We varen met veertien- en vijftienjarige jongeren over dezelfde oceaan, richting het geluk, het beloofde land, voor ons de Caribbean. 

Buitenschools leren, de wereld is jouw klaslokaal, zo wordt er geadverteerd. Op de advertenties zijn foto’s van palmbomen, surfboarden en blauw-waterzeilen. Wat staat er in de advertenties van de mensensmokkelaars? De doorvertelde advertenties in Afrika gaan misschien als volgt: ‘Op weg naar daar waar alles van goud is, het geld voor iedereen, wat ze bij ons wegnamen, wordt daar verdeeld, dus op weg, stap in die boot’. Slechts een scheepstocht verwijderd en je bent er. Gelukszoekers, zijn we dat niet allemaal? 

We zijn inmiddels uitgevaren. We spoelden het vuil van het land van dek. Op Tenerifa Radio klonk meerdere keren het bericht dat er weer driftende bootjes waren gezien aan de zuidkant van El Hierro. De manke havenmeester vertelde dat er wekelijks zo’n achthonderd mensen aankwamen op El Hierro alleen al. We zagen ze niet, we zien het niet. Inmiddels zijn we uit de windschaduw van de eilanden, wachten op de tradewinden die ons naar de overkant moeten brengen. De nachten zijn helder, Afrikaans warm. Venus staat na zonsondergang aan de hemel.  

Ik kijk uit over de lege oceaan tijdens de vroege ochtendwachten. Waarom mogen wij wel van eiland naar eiland hoppen en zij niet? Waarom is er een wij en zij? Vliegende vissen landen aan dek, verdwaald door het enige licht hier: onze navigatieverlichting, in een verder lege oceaan. Boven Cuba woei gisteren nog een orkaan, zie ik op de weerkaarten die ik dagelijks binnenhaal. Mochten er nog meer orkanen op mijn pad komen, dan moet ik nog dieper zeilen, balancerend op de lijn van de Doldrums. Oceaannavigeren en turen over het water. Ik heb het de afgelopen vier jaar gemist, niet het aankomen maar het op pad zijn. Wie zee houdt, wint de reis. 

Maar daar in de haven van El Hierro gold die laatste regel niet. Ze waren op pad om aan te komen. Ze haalden de oversteek, maar worden teruggeduwd zoals ons is beloofd door nu populaire regeringen. De havenmeester duwde ons ook af van zijn eiland, maar wenste ons een goede reis. Hij hoopte dat we volgend jaar terugkomen, zei hij, maar toen ik omkeek om te zwaaien zag ik zijn auto al de berghelling oprijden. En de achterlichten van zijn grote auto waren het laatste licht dat we van Europa zagen. Als een droom die voorbijreed.

Mijn geliefde stamkroeg was jarig en dat moest gevierd. De onverwoestbare pleisterplaats voor de zachte krachten was even het epicentrum van het universum. De aarde draaide als een op hol geslagen bol om Van Zanten heen. De kroeg gaf licht en straalde als de zon waar je heus van kan houden, als je het maar écht wilt.

Vijfenveertig jaar werd ze, al ontwaar ik nooit een rimpel in haar gevels, een vermoeide kromming in de kozijnen of slijtageplekken op de bar. Als de genadeloze tijd er een rolodex op nahoudt, heeft deze kroeg goddank geen adres.

Met vereende krachten was een heus feestweekend opgetuigd: de straat was versierd, de kroeg gepoetst tot ze nog feller blonk dan het glaswerk en de stoelen en tafels schuilden tevreden in het portiek aan de overkant, want dansen zouden we. Aan de bar, in de hoeken, op de banken.

En zo geschiedde. De kroeg lag al als een omhelzing om de mensen (een bonte verzameling van nieuwkomers en oudgedienden die versmolten tot een bal van warmte) heen toen ik de drempel over stapte.

Na wat borrels (moed voor weifelende twijfelaars zoals ik) beklom ik het podium om samen met Bakelied (een kwartet van hemelbestormende muzikanten), Luna (met een stem als Liesbeth List), Hilde (die de liefde in haar ogen heeft en altijd kijkt) en Sjakko (de zachtaardigste man van de kosmos) een halfuur liedjes van Shaffy te zingen.

Na twee maten werd de kroeg één stoere, hoogverheven mond. Er werd zo hard meegezongen dat ik mezelf amper hoorde, maar dat gaf niet. De kroeg nam me bij alle liedjes aan de arm en trok me er doorheen. Ze kolkte, stampte, danste, glom.

We zongen omdat we niets anders wilden. We vochten tegen de tranen. We huilden toch, want geluk vindt altijd een weg naar boven. We baden omdat iedereen in iets geloofde. We lachten met elkaar. We werkten de avond de deur uit en onthaalden de nacht als een uit het oog verloren vriend.

En we hebben de kroeg bewonderd als het mooiste dat we ooit zagen.

Beeld: Rob Acket

Larousse 4

De Amerikaanse schrijfster Jean M. Auel begon in de jaren zeventig te studeren op wat haar grote romancyclus over de prehistorie zou worden: Earth’s Children. Ik las er daar in de jaren ‘80 drie van, de beste is De stam van de holenbeer. Het verhaal speelt 30.000 jaar voor Christus. De periode waarin dingen onze belangrijkste bron zijn omdat er nog geen schriftelijke bronnen zijn om je kennis op te baseren.

Auel reisde naar Europa om een aantal prehistorische vindplaatsen te bezoeken en de sterkste these in haar cyclus is dat de cro-magnonmens – onze voorouders – en de Neanderthalers zich ook met elkaar vermengd hebben. Ze schreef dat zo’n 30 jaar voordat het ook wetenschappelijk bewezen werd. Triomf der fantasie. Het boek zou je pre-racistisch kunnen noemen. Door haar schoonheid en hogere intelligentie verwerft de heldin die alleen achterbleef na een ramp – die haar familie het leven kostte – een positie onder de ‘minder ontwikkelde’ neanderthalers. Met de beste van hen krijgt ze natuurlijk een relatie en een kindje. Ze strijd tegen de minder ontwikkelde cultuur en taboes die daarbij horen. De rest is geschiedenis. Vermoedelijk moet je een aanleg hebben voor sciencefiction, dat wat in de toekomst speelt, om ook dat wat in het verre verleden speelt te kunnen appreciëren. Maar waarom is dat zo?

Het verbaast me dat er niet veel meer literatuur geschreven wordt in een setting van voor het schrift de wereld der dingen duidelijker maakte. Hoewel het gebrek aan kennis over die wereld lastig is, is het grote voordeel natuurlijk dat de goegemeente er ook geen bliksem van weet. (en als vrolijk bijeffect kun je foutjes tellen…) Je kunt met een beetje studie aardig aan de gang. En intermenselijke betrekkingen zijn van bijna alle tijden. Waarom geen detectivereeks onder cromagnons? Bloedsporen op een verstopte knuppel? Een wond met een punt van een reuzehertgewei die alleen met de linkerhand kan zijn toegebracht? Dan moet de dader Ongdong wel zijn, die ook altijd zo duister onder zijn reuzebeverbontmuts wegstaart.

Ik zag een aardige film: Alpha.  Het is een hypothese over de domesticatie van de wolf. Een jonge krijger valt 20.000 jaar geleden bij een jachtpartij op oerossen van een rots en wordt voor dood achtergelaten. Bijgekomen en bedreigd, verwondt hij een wolf. Samen gewond komen ze steeds nader tot elkaar tot ze vrienden zijn en samen jagen. De stam van de jongen wordt de eerste stam die jaagt met wolven. Opnieuw een boek met een hypothese dus. Voor prehistorische fictie moet je een tikje wetenschappelijk geïnteresseerd zijn. Maar welke lezer is dat eigenlijk niet: goede literatuur is vernuftig gedoseerde kennisverstrekking. Een van legio getelde foutjes: 1 seconde een rubberen zool in beeld. Maar ook de titel is natuurlijk een heel elementaire fout. Diergedrag uitleggen aan de hand van een 20e eeuwse theorie die nota bene een letter gebruikt. Verder een aardig gedachte-experiment deze film, met wat denkruimte over diergedrag.)

De aarde heeft een huid waaronder de dingen liggen die de geschiedenis vertellen voordat we er in schrift melding van doen. Archeologie is een detectiveverhaal. Stomme getuigen, dingen, moeten het verhaal vertellen.

Archeologie

Weer aan het licht gekomen
lijkt ieder verleden
op de grond waarin het lag

De dichter die ik zijn wil
de voddenman, verzamelaar van
resten, momenten, barsten
in dingen, brailleschrift
ontcijfert uitdrukkingen
van steeds datzelfde gezicht.

(Esther Jansma)

Op de boot naar Engeland vaar je over de Doggersbank, de zee tussen beide landen die ooit land was en waar een geschiedenis van een miljoen jaar aan leven verborgen ligt in resten. Een van ’s wereld grootste paleontologische vindplaatsen en de set van duizenden ongemaakte films en boeken.

Ik kan niet op die boot zitten en niet voortdurend voelen dat onder die watermassa van 40 tot 13 meter onder me een wereld verdwenen is die je wel langzaamaan kunt reconstrueren. Die geschiedenis dringt zich daar aan me op, ik zie er flitsen van.

Archeologie

Als we ons dan toch moeten kleden
tegen kou bijvoorbeeld of in naam van iets
in resten van dit of dat verleden
verhalen en geheugensteuntjes die niets

vertellen dan dat we er al waren
in de tijd die bestond voor dit heden –
als wij onszelf alleen in het nu kunnen bewaren
door onszelf voortdurend uit te vinden in het nu

dan liefst eenvoudig, aan de hand van kleding.
Je zit aan tafel. Opeens zie je hoe iemand
ijs overstak, hoe hem de kou beving

of een ander einde en je zegt: kijk
hier heb je zijn schoenen, leren mantel, wanten.
‘Waar is de tijd? Hier is de tijd.’

(Esther Jansma)

Verderlezen:
Joop Goudsblom Vuur en beschaving
Tijs Goldschmidt Rechtop, Over denken, graven en schrijven van Eugène Dubois
Jean M. Auel De stam van de holenbeer
Jean Rouaud De beloofde vrouw
Er wordt prachtig gedacht en gedicht over het verre verleden in:
Esther Jansma Altijd vandaag

Film: Alpha (met Kodi Smit-McPhee)

Naar Larousse 5

Het uitzicht vanuit mijn woonkamerraam is dichtgemetseld met steigers. Elke ochtend en altijd op onzedelijke tijdstippen staan robuuste mannen luidkeels met elkaar te bekvechten. Als ze elkaar niet verbaal afranselen schallen er Nederlandstalige liedjes uit hun radio’s die als termieten je taalgevoel afkluiven.

Waar de bouwvakkers over redetwisten kan ik niet verstaan, maar het loopt steevast hoog op en ondertussen vorderen de werkzaamheden (wat die ook in vredesnaam mogen behelzen) haast nog trager dan de kabinetsformatie.

Omdat er geschreven moest worden trapte ik deze week onder een blinkende herfstzon naar mijn stamkroeg om daar wat werk te verzetten. Ik stalde mijn fiets in mijn vaste steegje, stak een sigaret op en bleef even staan om te kijken naar de straat.

Mijn lievelingstafel in de hoek was nog vrij – dat is het voordeel van vroeg aankomen. Er hangt dan een sluier van verstilling over de kroeg die je alleen op middagen treft. Het blijft een wonder hoe een plek moeiteloos kan transformeren van een moederlijke omhelzing naar een kolkend dranklokaal en weer terug.  

Aan mijn lievelingstafel heb je het beste overzicht over de hele kroeg. In de middag valt het zonlicht zo mooi op de tafel dat je er haast tranen van in je ogen krijgt, aan het uiteinde van de tafel staat een muur die alles hoort maar nooit iets doorvertelt en in de nerven van dat tafelblad staan mijn mooiste herinneringen gekerfd.

Barman Frank, die altijd kijkt alsof hij een langdurig binnenpretje heeft, stapte op me af.

‘Vet! Bier?’

‘Nee, nee,’ verweerde ik mezelf. ‘Mag ik een zwarte koffie?’ Hij lachte, knikte en draaide om naar het koffiezetapparaat. Ik klapte mijn laptop open en begon te tikken.

Geruisloos zette barman Frank mijn koffie op de hoek van de tafel. Twee tafels verder streken wat vrouwen van middelbare leeftijd neer die giechelden als tienermeisjes. Ik verbood mezelf om meteen op te kijken, probeerde me ze in te beelden, schreef door. Na vijf minuten keek ik even op. Ze zagen er precies uit zoals ik me had voorgesteld.

Liedjes van The Beach Boys lekten uit de geluidsinstallatie en ik worstelde wat met het idee voor een column. Na mijn derde kop koffie kwam barman Frank aan de tafel naast me zitten.

‘Wat schrijf je?’ vroeg hij en sneed zijn uitsmijter in stukken.

‘Niet veel,’ mompelde ik. ‘Een column. Maar het lukt niet.’ Barman Frank nam een hap, keek de kroeg rond als een uil en richtte zijn blik toen weer op mij.

‘Heb je geen onderwerp?’ vroeg hij. Ik schudde mijn hoofd en verlangde naar een biertje.

‘Nee. En geen zin. Slechte combinatie.’

‘Volgens mij gaan de beste columns over niets,’ stelde barman Frank, veegde zijn mond af met een servetje, tilde zijn bord op en beende weer naar de toog.

‘Ja,’ lachte ik hem na en bestelde mijn eerste biertje. ‘Misschien heb je wel gelijk. Dan wordt dit ongetwijfeld een hele goeie.’

Larousse 3

De bel gaat: ‘Post!’ Je loopt naar beneden en de postbode drukt je een pakketje in handen van 10 bij 10 bij 10 cm, in dieprood papier.

Wat moet je doen als je op een goede dag in een mooi doosje met velours bekleed deze schelp toegestuurd krijgt met een handgeschreven briefje erbij waarop ‘Kom, voor het te laat is!’ staat?

Je moet vlug  een reis boeken naar Muscat International Airport in Oman. Daar naar de kust reizen en per boot naar het eiland Masirah, een strand opzoeken aan de Arabische zee en dan slechts één specifiek stukje strandgebied op het eiland: een plaats genaamd Sur Masirah, ongeveer halverwege de westkant van het eiland.

Ik neem aan dat daar dan een een groot strandbed is opgebouwd, met een beddehemel van scharlaken zijde, corresponderend met je pakje van de post, en dat er een kist staat met een wat langere brief, ik kom daar straks op terug…

Hoe weet ik dit? Omdat deze schelp een Acteon eloiseae Abbott is, een extreem endemisch schelpdier, die dus terug te brengen is tot een adres. Deze schelpdieren wonen alleen hier en zijn dus een adres.

Omdat ik betrekkelijk nieuw ben in de schelpologie of conchologie, of malakologie, dacht ik laatst zo’n adresschelp in handen te hebben, omdat ik het nog nooit eerder zag: een heel klein prachtig roze schelpje op een wit strand aan een blauwe zee op het eiland Harris, in de Outer Hebrides in Schotland. Een strand tegenover het eveneens piepkleine eilandje Scarp, dat in de jaren ’80 nog door 100 mensen bewoond werd, maar thans leeg is en eigendom van een Schotse whiskystoker. Ik had nog dan weliswaar nooit zo’n klein roze schelpje gezien, maar het bleek een Macomangulus tenuis  (da Costa, 1778) Een dunschelpige tellina, die je ook wel in de VS tegenkomt, en in België. Zeer matig voor een adres dus, zo vind je elkaar werkelijk nooit.

De schelp mag zich overigens wel verheugen in systematische encyclopedische aandacht. Dat is misschien omdat het een van de makkelijkste en aantrekkelijkste verzamelobjecten is. Hoewel geen grote verzamelaar kan ik een mooie schelp op een strand niet laten liggen, mooi klein en een herinnering: souvenirs dus, het ultieme souvenir eigenlijk. Want handzaam en divers en gekleurd en gratis en redelijk houdbaar etc. Zo spelen ze ook wel een rol in het fenomeen van de encyclopedie. In de verzameljaren van de vroege 18^e eeuw was het wonderkabinet met bijvoorbeeld een brede verzameling schelpen een goede eerste stap. Neem die van Albertus Seba, apotheker te Amsterdam aan de Haarlemmerstraat 110 die rijk werd van zijn verzamelwoede en verzamelde in opdracht van Peter de Grote, maar vooral: zijn verzameling vastlegde in een ‘thesaurus’, een soort encyclopedische werk, in 1734.

De schelp is een souvenir, een aanleiding tot verzamelwoede en encyclopedische volledigheid, een adres, en ook nog: een betaalmiddel. Handzaam, mooi, glad en sommige soorten zeer zeldzaam is het inderdaad makkelijk de stap te zetten naar een op waarde te brengen ruilmiddel.

Zeeslakschelpjes van de soort Cypraea moneta, of geld-cowrie werden pakweg vanaf 1200 voor Christus in China, Afrika en Zuid-Oost Azië gebruikt. Ze spoelen in massa’s aan op de Maldiven, wat derhalve in die pre-ijzer periode een eldorado moet zijn geweest, geld spoelde gewoon aan.  De Europeanen mengden zich in de vroegmoderne tijd in de handel met kaurischelpen om er in Afrika mensen mee te kopen voor de plantages elders: de transatlantische slavenhandel.

De fossiele brandstoffen danken we aan aeonen van schelpdieren, Shell koos haar beeldmerk met beleid: olie komt van schelpdieren. Geld, fossiele brandstoffen, slavernij, verzamelingen, wetenschap, schelpen hebben overal mee te maken, lijkt het! Dan laten we de culinaire aspecten nog maar terzijde, van een goede Manhattan Chowder, of een Antwerps mosselpotje, of het feit dat parels uit oesters komen…

Malakologie

Gebogen over zijn pincet door gidsen gruis
geleid en minuskule schelpen tussen sporen
van schelpen leest hij de fossiele grond en plukt
van opgespoten land de onbewoonde onderkomens,
het door een onbesuisde slak verlaten huis

Chr. J. van Geel

In de kist op het strand in Oman zit een aantrekkelijk geformuleerde opdracht om een boek te schrijven waarin zoveel mogelijk van de thematische mogelijkheden van de schelp verwerkt zijn. Volg je 1 schelp door de millennia? Of zoek je naar een verzameling die verloren is gegaan? Of… voorlopig ligt in die kist naast de opdracht die aantrekkelijk is 366 gram goud, het equivalent van € 20.000 om je reis te financieren, en er ligt er een Cypraea fultoni (Fulton’s Cowrie) op zich al redelijk waardevol en met deze schelp dus… opnieuw een adres: nu moet je afreizen naar het Mozambique Kanaal, specifiek rond de Bazaruto-archipel. Betrekkelijk precies geadresseerd: 21° 45′ S, 35° 27′ E

Daar vind je opnieuw een kist, met opnieuw een schelp. De reis is begonnen…

Anna Adams The Island Chapters (Over het eiland Scarp)
Albertus Seba Cabinet of Natural Curiosities, the complete Plates in Colour 1734-1765
Anthony Doerr  The Shell Collector
Florian Werner Slakken

Jazztrombonist en slakkenhuisvirtuoos Steve Turre speelt Conch shell op Hawai

Kijken My Octopus Teacher

Naar Larousse 4