Ik las net deze column van Maartje Smits, over hoe om groen en ecologisch willen zijn een schuldgevoel in de hand werkt. We slagen er niet in onze hedendaagse, hedonistische levensstijl te combineren met de verantwoordelijkheden die we dragen voor de planeet, die in de toekomst ook nog leefbaar moet zijn. Maartje geeft toe dat ze boter op haar hoofd heeft, met een vliegvakantie naar Griekenland, die ze probeert te compenseren door te verblijven in een eco-lodge, die een kat in de zak blijkt te zijn.

Afgelopen weekend vloog ik van en naar Berlijn. Vroeger was het uit den boze, maar de vlieg-vechtmaatschappijen maken het tegenwoordig mogelijk. Voor een appel en een ei kan je misschien niet je benen kwijt, maar je zit wel binnen een paar uur in een andere wereld. In Berlijn verplaatste ik me met het ov, het huis waarin ik sliep was uitgerust met drie houtkachels plus cv, maar ik was wél aan het foodsharen met de buren: kortom, van echte compensatie was geen sprake.

Tegen de uitstoot van die vliegreis is geen kruit gewassen. Tijdens de vlucht overviel het me: een heel kort gevoel van angst. Niet voor het vliegen (dat vind ik fantastisch), maar voor de dijkdoorbraak, de droogtemigranten etc., kortom, de afgrondelijke gevolgen van ons gedrag. De angst sloeg meteen om in een zeer gelaten schuldbewustzijn. Zoiets als: ja dat is allemaal heel erg, maar après moi la déluge, hoor. Het zullen immers niet míjn kinderen zijn die straks met de gebakken peren zitten. Je kunt de goede zaak met nog zo veel geld stutten (vliegtickets duurder), of Groenlinks stemmen (tja) – dat gaat de wereld niet redden.

Ik moest maar stoppen met vliegen! Het is me een steek door het hart, maar het zal het proberen waard zijn. Dat vliegtuig vertrekt niet van Schiphol als we besluiten er niet meer op te stappen; gelukkig zijn er steeds meer mensen geneigd dat niet te doen. En een mannetje of 250 minder zal uiteindelijk een gemiddelde Europese lijnvlucht minder betekenen. Een kort rekenvoorbeeldje leert dat als die allemaal met de trein voor twee dagen naar Berlijn zouden gaan de CO2-uitstoot van die trip ongeveer 77% lager uitvalt (en dan hebben we het over een verschil van tienduizenden kilo’s).

Helaas blijkt de trein naar Berlijn een probleem. Op een weekend is twee keer zeven uur reizen niet wenselijk, laat staan een negen uur durende busreis. En dat is alleen als je geluk hebt, want in het gunstigste geval – begrijp ik uit ervaring van anderen – sta je twee uur op een tochtig perron in Bad Bentheim of Bremen, of je wordt midden in de nacht de bus uit gejaagd voor de controle in Hamburg – en reken maar dat de Duitsers grondig te werk gaan.

Stoppen met vliegen betekent op den duur meer en betere treinen. Dat vereist nog veel aanpassingen, want de hogesnelheidslijnen in Europa zijn bij lange na niet wat ze zouden kunnen zijn. Verbetering is nu al te zien: de directe Eurostar tussen Londen en Amsterdam (drieënhalf uur*) komt in april, en zou voor ongeveer hetzelfde geld moeten zijn als een vlucht. De verbeterde dienst van en naar Berlijn schijnt ook al in het vat te zitten. Het kan dus wél. Laten we hopen dat de treinen naar Parijs en Berlijn snel volgen – en misschien mogen er ook wat nachttreinen terug?

* Tot er een internationale reisplanner voor alles is zoek ik het vervoer van deur tot deur zelf bij elkaar. In het geval van Amsterdam-Londen zal de trein qua tijd echt lonen. Ik reken, zeer optimitsitsch, voor een vlucht: naar Schiphol 20 min (maar wie woont er op Centraal?), aldaar 90 min (paspoortcontrole, wachten, speling en taxi’en), vliegen 60 min, op Heathrow 30 min (dat paspoort…), subway naar het centrum 60 min, dan kom je op meer dan vier uur en ben je gegarandeerd nóg niet waar je wezen moet.

Marko van der Wal (1989) is opgeleid als classicus, redacteur van Tirade en werkt bij Uitgeverij Van Oorschot. Sinds enkele jaren blogt hij (onregelmatig) voor tirade.nu.

Was ik maar Duitser, denk ik soms als ik weer een mailtje open. Zo eentje die ‘Liebe Leser und Leserinnen’ zegt en je met ‘Sie’ blijft aanspreken ook al ligt u al praktisch met elkaar in bed.

Noem mij gevoelig, maar ik moet dit even kwijt.

Voorbeeld. Je stuurt een mailtje met ‘Geachte heer Dinges, hartelijk dank voor uw bericht etc.’ en wat krijg je terug? ‘Beste Marko van der Wal.’ Dat is nog een milde variant van tanende omgansvormen: meestal is die achternaam helemaal uit beeld verdwenen. Daar kan je ook weinig meer aan doen, denk ik dan, die gevallen zijn talloos en reddeloos verloren. Maar zij die schrijven ‘Beste [voornaam] [achternaam],’ dat zijn pas echt psychopaten! Dan heb je blijkbaar wel nagedacht over een vorm van beleefdheid (al zou ik niet weten welke) en vervolgens besloten een gammele middenweg te bewandelen. Mijn (bijna) hele naam opschrijven in plaats van ‘heer Van der Wal’, alsof u mijn moeder bent die vermanend naar mij roept, maar er dan wel ‘Beste’ voor kwakken. U doet zo hard uw best afstand te scheppen en tegelijkertijd informeel over te komen dat ik mij afvraag wat u zich in vredesnaam in het hoofd haalt. Een zakelijk vraag stellen én de mogelijkheid open laten vanavond gezellig een drankje te gaan drinken, of juist andersom? En wílt u eigenlijk wel antwoord? Een autist zou helemaal van de rel raken van zo’n (on)verborgen agenda – wees gewoon duidelijk en zeg u, u u!, tot u erbij neervalt desnoods.

Het kan nog een stapje erger, maar dat hoef ik u niet te vertellen.* Een enkele keer krijg je een onthoofd mailtje binnnen, daar staat helemaal geen aanhef meer boven. We hadden nog geen telefoonnummers uitgewisseld toch, of waren we al ‘leuk’ aan het app’en geslagen soms? En dan dat toontje – alsof dit allemaal nog geen deel uitmaakte van uw toontje – dat vervolgens de kop opsteekt. Het lijkt net alsof er iemand in kapitalen tegen u aan staat te blaffen. En dan wél afsluiten met ‘Groetjes, Remco’ of zo. Kijk, dat schept enige mogelijkheden. Daar is een mooi kinderachtig trucje voor (heb ik niet van mezelf). Dan stuurt u terug: ‘Geachte heer Remco, bent U geboren zonder achternaam etc. etc.’ om te laten merken dat u in amicale worggrepen geen trek heeft, en dat het de mens siert in contacten als deze een gepaste afstand in acht te nemen aangezien u geen vrienden, collega’s of anderszins vertrouwden bent.

Want stelt u zich maar even voor dat u dat wel was, vertrouwd/bekend met iedereen die u aanmailde. Klinkt gemoedelijk, maar in feite is het de hel op aarde. Dat zou betekenen dat ze ook allemaal op een gewenst moment, als het hun goed uitkomt, een beroep op u kunnen doen, onder het mom ‘dat wij elkaar toch kennen’. Nee zeggen is altijd een optie, natuurlijk, maar los daarvan voorspel ik: u wordt gillend gek, en die ander trouwens ook. ‘Dat we elkaar nog maar lang bespaard mogen blijven,’ zei Reve, en daar had hij wél gelijk in.

Gelukkig mag ik het dit weekend weer eens ondervinden, de Germaanse formaliteit: lekker Sie-en tot Je een ons weegt.

* ‘Lieve’ bijvoorbeeld in het tweede mailtje dat u krijgt – dan sterft er toch langzaam een stukje beschaving af.

Marko van der Wal (1989) is opgeleid als classicus, redacteur van Tirade en werkt bij Uitgeverij Van Oorschot. Sinds enkele jaren blogt hij (onregelmatig) voor tirade.nu.