Bij het lezen van De goddelijke komedie had ik last van te veel ontzag. Ontzag voor de reputatie en de leeftijd van dit boek, waardoor je moeilijk na een paar bladzijden kunt zeggen: ‘Nee, dat spreekt me niet echt aan.’
            In zijn non-conformistische handboek zegt Theo Kars dat je eigenlijk alleen maar boeken moet lezen, die meer dan vijftig jaar oud zijn, die de tand des tijds hebben doorstaan en daardoor een garantie zijn voor kwaliteit. In die zin was het lezen van De goddelijke komedie een veilige optie.
            Ik ben blij dat ik er vanaf nu over kan meepraten maar ik kan niet zeggen dat ik het met enorm veel plezier gelezen heb. Één ding begrijp ik niet: als Dante aankomt in het aards paradijs, ontmoet hij daar Matelda, een knappe en erg lieve vrouw, die in een veld bij een riviertje zingt en bloemen plukt. Veel idyllischer kan het niet. Het moet ook wel een aangenaam moment voor Dante zijn, want hij is zojuist afgedaald in de hel en heeft daarna nog een enorme berg beklommen. Hij heeft met andere woorden het een en ander achter de rug.

            Maar in plaats van dat hij bij deze bloemen plukkende vrouw blijft, loopt hij door naar Beatrice die met veel bombarie aan hem verschijnt. Toegegeven: zij was de reden van zijn reis, de eindbestemming, en bovendien was hij als kind al op haar verliefd. Maar vervolgens krijgt Dante een enorme uitbrander van Beatrice: hij is zondig geweest en heeft na haar overlijden (hij was toen vijfentwintig) toegegeven aan de verlokkingen van het leven. Dante moet flink door het stof, wil hij in genade worden aangenomen door deze strenge (eind)bazin.
            Persoonlijk zou ik toch duizend keer liever een knappe en lachende (Matelda heeft dus ook nog humor) vrouw willen die lief is en me zelfs wil wassen in de rivier (al doet ze dat enigszins hardhandig; ze ‘sleept’ hem ‘achter zich aan’ en trekt hem ‘tot aan de keel’ in het riviertje) dan een nóg knappere vrouw voor wie ik op de knieën moet en die een ontmoeting begint met een strenge en langdurige terechtwijzing. Maar ik ben misschien niet masochistisch genoeg om daar de aantrekkelijkheid van in te zien.
            Het deed me denken aan de beroemde scène in de film A Beautiful Mind, als hoofdpersoon Nash aan zijn vrienden in het café uitlegt dat ze beter niet voor de mooiste vrouw in de ruimte kunnen gaan, omdat ze die dan allemaal niet zullen kunnen krijgen. Het is zullen we maar zeggen de loosersoptie: je gaat voor een middelmatige vrouw (qua uiterlijk) omdat je de mooie niet kunt krijgen. Maar daarvan is bij Dante geen sprake, want Matelda is erg mooi en heeft als bijkomend voordeel dat ze niet met haar schoonheid de toeschouwer verblindt en flauw doet vallen, zoals bij Beatrice het geval is.

Voordat het hieronder reacties gaat regenen: ik snap dat De goddelijke komedie een allegorisch verhaal is en dat het ook als zodanig gelezen moet worden.

Voorin de zaal, vlakbij de spiegelwand, trippelt een oude man met een kalend hoofd over de lopende band. Een vrouw met grote borsten doet achterin de ruimte buikspieroefeningen op een matje. Twee heuvels rijzen, twee dalen. Vanuit een andere zaal komen flarden muziek vermengd met de schelle stem van de spininstructrice. Ik voer een programma in op de crosstrainer. Type: heuvels, tijd: 15 minuten, niveau: 11. Start. Armen en benen gaan in tegengestelde bewegingen. De borstkas gaat op en neer. Luchtlanglaufen.

Boven de wandspiegel hangt een rij televisieschermen. CNN. SBS6. RTL4. MTV. Een nieuwslezer. Een soap. Dr Phil. Een clipje met een lange jongen in een blauw vest. Hij slentert, een leren jack over zijn schouder geslagen, over een verregend plein in een Europese stad. Duidelijk niet Amerika. Daarvoor zijn de wegen te smal, is de lucht te grijs. De jongen zwalkt rond, hangt over een prullenbak, gaat op de stoep bij de tramrails zitten. Een vrouw trekt hem weg. Hij staat op, loopt verder, houdt zijn hand tegen zijn slapen. Alsof hij hoofdpijn heeft. Ik lees de ondertiteling. You were wonderful. I was so pathetic. We were wonderful.

 De jongen zwalkt verder. Het lijkt alsof hij zingt. Een paar agenten spreken hem aan. Een dikke vrouw fotografeert het tafereel met haar mobieltje. Een rood lampje. De crosstrainer waarschuwt. Ik ga de heuvel op. Linkerbeen voor, rechterarm naar achteren. Rechterbeen voor, linkerarm naar achteren. Mijn knokkels wit, mijn kuiten gespannen. Ik sluit mijn ogen en voel de wind, door mijn haar, in mijn gezicht. Ja. Ik genereer energie. Hier, achter gesloten oogleden, zijn de bergen. De velden. Ik ruik het gras. De zon gaat onder en ik tel, gelegen op mijn rug, duizenden sterren.

De tv-schermen flikkeren. De jongen raakt geagiteerd, roept tegen voorbijgangers. What’s up with y’all. Looking at me like a monkey. Hij tolt en draait. Laat zijn leren jas op de straatstenen vallen. Raapt hem op, wandelt weg met gekromde rug. Alleen. Weer het rode lampje. De berg wordt stijl. Mijn ademhaling zwaar. De eerste zweetdruppels vormen zich langs de haarkruin, tussen de schouderbladen. Kijk. Hier ben ik. Met vierkante ogen eindigt deze dag. Straks haal ik in plastic gehuld voedsel uit de schappen, bak anonieme vormen in een pan en spoel al het vergaarde zout van mijn lichaam. Weg van de buitenlucht, met de deuren dicht. Mijn mythische Bensalem. 

 

 

Rosan Hollak (1971) studeerde filosofie en politieke wetenschappen. Ze is journaliste bij het NRC Handelsblad en debuteerde in 2012 met de mozaïekroman Scherptediepte (De Bezige Bij). 

 

*Deze (laatste) blog van Rosan Hollak was afgelopen zondag ook te lezen op Tirade.nu. Wegens het late moment van plaatsing op die dag, nu in de herhaling. 

Aan snoeren en draden om precies te krijgen wat je nodig hebt, maar is dat leven?

Toen de film The Matrix uitkwam is er nogal veel geschreven over de filosofische implicaties van de block buster.  Het meest in het oog lopende is de platonische ideeënleer: we leven geen echt leven, maar zien een vage afspiegeling ervan. In The Matrix wordt door machines onze beleving gemanipuleerd. In het echt zitten de lichamen in een een bak met gelei energie te leveren voor: The Matrix.

De verlosser – Neo, the One in anagram,  – leert langzaamaan om te gaan met de denkbeeldige wereld, door te weten dat deze denkbeeldig is: there is no spoon,  leert een klein ventje hem en buigt de lepel met zijn ogen.

Misschien ben ik laat met mijn inzichten, maar ik verlies me steeds vaker in discussies over Google en hoe goed Google aan  je wensen tegemoet komt. Deze capaciteit te weten wat je wilt ben ik lanzaamaan diep beangstigend gaan vinden:  ik zoek tegenwoordig via duck duck go, een stompzinnige naam voor eerlijker zoekmachine die geen informatie over je opslaat. Dat levert – en dat komt in de discussie telkens terug – ook irritatie op, want inderdaad zijn dus de antwoorden op je vraag minder goed toegesneden op je wensen, en dus is zoeken weer irritanter dan het geworden is, het is een beetje ‘zoeken 2004’, minder fijn dan met  het zeer behulpzame Google. Maar Google is de Matrix: je leeft in een Bubble van zelfbevestiging. (Kijk eens naar wat duckduck hierover zegt, het is heel overtuigend.) Kort samengevat: Google zorgt er wel voor dat je geen tegengeluiden meer hoort. Ben je een Telegraaflezer, en zoek je iets over Obama, dan vind je de Telegraaf, en Fox News en Huffington Post. Ben je een NRC-lezer en zoek je iets over Obama, dan vind je NRC en the Guardian en New York Times. Wat je vindt, zegt tegen je: je hebt gelijk, je hoeft niet meer na te denken. Ik wil als NRC Lezer de Huffington Post een antwoord op mijn vraag laten geven. Een antwoord dat me niet bevalt. 

Op instagram had ik ook zo’n ervaring. Ik ben een beginner en was eerst vooral gefascineerd door de functie: laat mij maar eens zien wat voor een waanzinnige foto’s er allemaal zijn. Daar is een knopje voor en dan vind je tot je verbazing Russische fotomodellen en Haïtiaanse rappers. Toen ik een paar vrienden ging volgen merkte ik dat de fotomodellen en gangsta rappers verdwenen. De knop: ‘toon mijn maar wat’ werd gevuld met aan mijn vrienden verwanten. Ik zat weer in een bubble. Het rare is dat niemand die ik daar over spreek hier last van lijkt te hebben: dat is toch juist fijn? Een filter! Ik heb iedereen ontvriend en zie de wereld weer.

Je kunt een app downloaden die iedere foto die een vriend plaatste onmiddellijk like’t. Iedereen ongezien liken levert veel vrienden op.  Amazon – de boekengigant die met boeken begonnen is ‘omdat die dingen tijdens verzending niet stuk kunnen’ werkt aan een algoritme dat weet wat je wilt kopen voordat je het zelf weet.

Vreest met grote vreze het gemak van Google, Amazon en Instagram, Whatsapp, (leuk hè, dat iedereen overstapt op Telegram, omdat men niet aangekocht wenst te worden door een gigant) en eigenlijk alles wat je in de luiers wil leggen. Zoek kou, huivering, ongemak, pijn, en irritatie, want dat is het echte leven. Gemak verpest de mens.

‘Never throughout history has a man who lived a life of ease left a name worth remembering.’

Theodore Roosevelt