In een medianiche circuleert een verhaal over een principiële vegetariër te Amerika die in voorarrest moest. In de gevangenis werd zijn maaltijdverlangen niet ingewilligd, want niet op medische noch op religieuze leest geschoeid. Hij moest maar eten wat vlees of vis omringde. Waarom reproduceer ik dit? Niet omdat de man, eenmaal vrijgelaten, 25 kilo verloren had, zelfs niet omdat hij McDonald heette, maar omdat Geert Wilders beweert dat de islam geen godsdienst is maar een ideologie. In Amerika – dit speelde in Californië – lijkt dat dus niet te worden geloofd. Europa is ter zake nog zoekende naar een standpunt.

Naar verluidt als variant op ‘de ballenbak’ heeft in Australië het altijd innovatieve IKEA geëxperimenteerd met een mannencrèche, voorzien van Xbox-consoles, flipperkasten, tafelvoetbal, ononderbroken sport op televisie en gratis hotdogs. Dit bevat veel karikaturen tegelijk, waaronder de mannenconsument in zijn naaktste gedaante, recht op het doel. Maar ook in laveloze buien weet deze dat de buit zelden gelijk binnen is en gemeenlijk via zijsporen en aanpalende suspense binnengerijfd moet. Is dit eigenlijk ook geen karikatuur, voornamelijk geëxploiteerd in softerotisch bedoelde toestanden? Mij lijkt dat de TomTom de tussenweg aangeeft, vertellend hoe een bestemming op de meest efficiënte wijze te bereiken is. Net na dit IKEA-bericht kwam het nieuws dat de Tabula Peutingeriana op internet te gebruiken is. Nu is een kaart altijd fijn, maar deze behelst een middeleeuwse kopie van een Romeinse wegenkaart van rond het jaar 300, die de wereld beleeft in hemelsbrede etappes en zo geen omwegen kent. Gijnugh! En ietsje minder verontrustend: IKEA zal per saldo minder de man willen behagen dan de koopzucht bij zijn echtgenote aanwakkeren (beiden wordt een worst voorgehouden).

Regisseur Michael Haneke heeft over Le Temps du Loup gezegd dat hij een film wilde maken over wat op het televisienieuws altijd anderen overkomt, ver weg. Waaraan hoofdrolspeelster Isabelle Huppert toevoegde dat zo eens de geprivilegieerden meemaakten wat voor driekwart van de mensheid dagelijks brood is: vlucht, wetteloosheid wegens geweld. Inderdaad is Le Temps du Loup in alle opzichten asgrauw. De film toont een wereld zonder oorzaken, maar met des te meer gevolgen. Naar mijn idee is dit samengebald in een liedje dat een vrouw op een gegeven moment zingt:

Meikäfer, flieg

Dein Vater ist im Krieg

Dein Mutter ist im Pommeren

Pommeren ist abgebrannt.

Deze jaloersmakende strofe blijkt een fragment uit een classic. En wacht, was het niet in de plaats van handeling waar Angela Merkel, baas van het zelfs bij crisis luxueuze Europa, onlangs een voorverkiezingsnederlaag leed?

‘Als er daarginds geen kroegen zijn, interesseert het mij geen bal’, zei zoals bekend Gerard den Brabander. Maar kun je daar in het Engels of Chinees bestellen of in het Esperanto of Kerklatijn? En wie staat eigenlijk achter de bar? Thomas van Aquino schijnt becijferd te hebben dat de leeftijd in de hemel 30 jaar is – op de top van de fysieke groei, aftakeling niet al te nabij. Zou hij rekening hebben gehouden met Jezus, van Wiens 33 op de teller hij vast niks afsnoepen wou? Zo zal Hij in de hemel ‘de natuurlijke leider’ wezen, geknipt als absoluut doorgerijpte barkeeper. En, of nu ‘het glas halfvol of halfleeg is’, een onbedaarlijke betweter annex geslachtsbepaalde blinde die eerder door zijn kruk zakt dan dat hij zijn kruis afgeeft. Ook in het ijle mag overgewicht niet onderschat worden.

Dat ik nog compassie zou krijgen met een pastoor! Die in Liempde de uitvaartdienst ontzegde aan een parochiaan-euthanasiepleger natuurlijk. Geen warme noch een handige actie (van de pastoor), maar mij lijken de aanhoudende vinnigheden, met name uit protestantse Trouwhoek, zo onderhand genoeg. Het probleem is ondertussen cruciaal voor elke literatuurliefhebber: hoe tekst in daad kan omgezet. De pastoor hield zich klaarblijkelijk aan richtlijnen en daarbij wou hij principieel zijn, wat hooguit Ad Verbrugges stelling schraagt dat het katholicisme van de Lage Landen protestantser is dan dat in Zuid-Europa. Aandoenlijk vond ik voorts dat de pastoor, in de eenentwintigste eeuw, sprak van zijn geweten. ‘De nostalgie naar de verloren vertelling is zelf voor de meeste mensen verloren’, schreef Lyotard al in 1979. Andere koek dan de zogeheten Brabantse gezelligheid wier teloorgang onder het regime van de pastoor wordt betreurd. ‘Kom je bij hem op de koffie, dan staat er precies één kopje klaar met één koekje.’ Het koekjesgetal stemt overeen met dat uit een notoire, zij het wat kosmopolitischer diagnose van prinses Máxima, maar ik weet niet of deze critici uit gezinnen met minstens dertien kinderen stammen. Vooral is de kwestie hoe jongeren zich opstellen jegens deze musealisering van het cliché. Menno van der Veen heeft uitgelegd dat de hedendaagse youtopist, die desnoods tegenstrijdige rollen combineert, meer van symbolische evenementen houdt die één dag per jaar beslaan. Zo zou de youtopist de naar verluidt echte hardliners te Rome op Zuid-Europese wijze benaderen.